Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đang đóng một vai trò quan trọng trong việc đóng góp vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho lực lượng lao động. Cụ thể, các DNNVV đóng góp khoảng 45% GDP và tạo việc làm cho 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là các DNNVV chỉ có thể tiếp cận được dưới 9% tài chính bền vững. Đồng thời, tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ, cho thấy một khoảng cách lớn trong việc tiếp cận tài chính bền vững.
Để giải quyết thách thức này, việc xây dựng một khung chính sách toàn diện bao gồm 4 trụ cột chính được coi là giải pháp then chốt. Bốn trụ cột đó bao gồm: Hoàn thiện khung pháp lý; Cải cách tài chính; Nâng cao năng lực DNNVV; và Phát triển hạ tầng thị trường. Qua việc thiết lập và thực thi các chính sách này, kỳ vọng rằng các DNNVV sẽ có nhiều cơ hội tiếp cận với tài chính bền vững hơn, từ đó thúc đẩy sự phát triển của khu vực doanh nghiệp này.
Các DNNVV tại Việt Nam hiện đang đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc tiếp cận cả nguồn tài chính truyền thống và tài chính bền vững. Dữ liệu cho thấy tỷ lệ các DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Đặc biệt, tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực. Điều này cho thấy cần có những giải pháp đột phá để cải thiện tình hình.
Có ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của các DNNVV vào tài chính bền vững. Thứ nhất, nhiều DNNVV thiếu kiến thức về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), một yếu tố quan trọng trong việc đánh giá và thực hiện tài chính bền vững. Thứ hai, sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương đã gây ra khó khăn cho các DNNVV khi tiếp cận các nguồn tài chính. Cuối cùng, tình trạng khan hiếm sản phẩm tài chính phù hợp cũng là một rào cản lớn, khiến các DNNVV khó tìm được giải pháp tài chính phù hợp với nhu cầu và khả năng của mình.
Để vượt qua những rào cản này, một số giải pháp đã được đề xuất dựa trên kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện khung pháp lý để tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của DNNVV; cải cách khu vực tài chính để tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng; nâng cao năng lực các DNNVV thông qua đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật; và phát triển hạ tầng thị trường để tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch và huy động vốn.
Việc đồng bộ hóa và thực thi các giải pháp này kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc huy động tài chính bền vững cho các DNNVV, đồng thời tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ tài chính, các giải pháp này còn đóng góp vào chiến lược dài hạn của Việt Nam trong việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon. Đây là một bước tiến quan trọng hướng tới sự phát triển bền vững của nền kinh tế, đảm bảo rằng sự phát triển của các DNNVV không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế mà còn đảm bảo các tiêu chí về môi trường và xã hội.
