Tương Thô ố – Món đặc sản độc đáo của người Thái đen ở Sơn La
Tương Thô ố, hay còn được biết đến với tên gọi Thúa ố hoặc tương thối, là một trong những đặc sản độc đáo và nổi tiếng của đồng bào Thái đen ở Sơn La. Món ăn này đặc biệt phổ biến ở xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn cũ. Trong tiếng Thái, từ “thúa” có nghĩa là hạt đậu, còn “ố” có nghĩa là ủ. Tương Thô ố được chế biến từ hạt đậu tương luộc được ủ lên men, sau đó giã với các gia vị để tạo thành một loại nước chấm sền sệt và đặc sánh.
Để làm được tương ngon, người làm cần chọn những hạt đậu đã được phơi kỹ, có màu trắng ngà, độ chắc mẩy, bóng đẹp, tròn đều và không bị mốc, nứt hay héo. Những nguyên liệu đầu vào đạt chất lượng sẽ giúp tương thêm thơm ngon. Chị Lò Thị Lưu, chủ một cơ sở làm tương thô ố ở bản Chiềng Đen, xã Chiềng Sung, tỉnh Sơn La, cho biết rằng quá trình làm tương không chỉ đòi hỏi sự tỉ mỉ mà còn cần kinh nghiệm để tạo ra sản phẩm chất lượng.
Quá trình chế biến tương thô ố bắt đầu với việc tuyển chọn hạt đậu tương kỹ càng. Sau khi được rửa sạch, hạt đậu tương sẽ được hầm nhừ trong 10-12 tiếng, sau đó vớt ra và để ráo nước. Tiếp đến, đậu tương sẽ được ủ bằng lá chuối, đựng trong các vật dụng có độ thông thoáng, và đặt trên gác bếp hoặc nơi gần bếp để đậu lên men. Quá trình ủ này đòi hỏi sự kiên nhẫn và kinh nghiệm để đảm bảo đậu tương lên men đúng cách.
Sau khoảng 3-4 ngày ủ, đậu tương sẽ được đem giã nhuyễn cùng với tỏi, bột ớt, muối… Đây là công đoạn khó nhất, đòi hỏi kinh nghiệm của người làm để tránh làm tương bị hỏng hoặc mốc. Sau khi giã nhuyễn, tương sẽ được trộn với rượu và nước đun sôi để nguội, sau đó chia vào chai, lọ hoặc chum để bảo quản và sử dụng dần.
Tương thô ố có thể ăn ngay sau khi giã, nhưng ngon nhất là ủ thêm khoảng 1 tuần nữa để các gia vị quyện vào nhau, dậy mùi đặc trưng. Món ăn này có mùi thum thủm nhẹ, nhưng khi quen rồi sẽ rất ngon. Ở Sơn La, tương thô ố được sử dụng phổ biến trong các bữa cơm hàng ngày của người dân địa phương. Món ăn này có thể kết hợp với các món luộc, thịt luộc, hoặc dùng làm gia vị ướp thịt nướng, trộn trứng rồi đem chưng… đều ngon.
Để bảo quản tương thô ố, người dùng cần để ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh để ruồi nhặng bám vào. Tương để càng lâu càng ngon. Món ăn này giống như một loại đồ chấm đa năng của người Thái, ăn kèm rau rừng hay đậu phụ rất ngon. Với hương vị đặc trưng và cách chế biến độc đáo, tương thô ố là một trong những món ăn không thể bỏ qua khi khám phá ẩm thực của người Thái đen ở Sơn La.
Khám phá thêm về ẩm thực Sơn La
Tìm hiểu về văn hóa người Thái đen ở Sơn La
Cách làm tương thô ố tại nhà