Việc phân biệt giữa các khái niệm ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ tham nhũng là hết sức quan trọng trong quá trình xử lý và giải quyết các vụ việc liên quan đến tham nhũng. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người dân vẫn chưa nắm rõ về những khái niệm này, dẫn đến những hệ lụy trong thực tiễn.
Mới đây, tại tỉnh Đắk Nông, một trường hợp nhầm lẫn giữa ‘tố cáo’ và ‘phản ánh’ đã xảy ra. Ông N.V.T, trú tại huyện Đắk R’lấp, đã gửi đơn đến cơ quan chức năng với nội dung cho rằng một cán bộ địa chính xã có dấu hiệu nhận tiền bồi dưỡng khi làm thủ tục tách thửa đất. Tuy nhiên, qua xác minh ban đầu, nội dung ông T trình bày chỉ là phản ánh về thái độ, cách ứng xử của cán bộ khi tiếp dân, không có căn cứ rõ ràng về hành vi vụ lợi hay trục lợi.
Thanh tra tỉnh Lâm Đồng cho biết, trong thời gian qua, mặc dù đã có quy định tương đối rõ ràng, nhưng trên thực tế, nhiều người dân vẫn chưa phân biệt được khái niệm khi thực hiện ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ về hành vi tham nhũng. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy trong thực tiễn, như đơn thư bị gửi sai thẩm quyền, nội dung không rõ ràng, gây khó khăn cho công tác tiếp nhận, phân loại và xử lý thông tin.
Theo Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018, không có giải thích từ ngữ cũng như không phân biệt sự khác nhau giữa ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ về hành vi tham nhũng. Tuy nhiên, các văn bản pháp luật hiện hành về giải thích đối với ‘phản ánh’, ‘tố cáo’, ‘báo cáo’ cho thấy có nhiều yếu tố khác biệt.
Tố cáo được hiểu là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kì cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Phản ánh là việc công dân cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật, công tác quản lý trong các lĩnh vực đời sống xã hội thuộc trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân đó.
Báo cáo là một loại văn bản hành chính của cơ quan, tổ chức, cá nhân để thể hiện tình hình, kết quả thực hiện công việc nhằm giúp cho cơ quan, người có thẩm quyền có thông tin phục vụ việc phân tích, đánh giá, điều hành và ban hành các quyết định quản lý phù hợp.
Từ đó, có thể hiểu ‘tố cáo tham nhũng’ là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi. ‘Phản ánh tham nhũng’ là việc cá nhân, tổ chức cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến hành vi tham nhũng. ‘Báo cáo tham nhũng’ là trình bày sự việc, tình hình hoặc ý kiến của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang khi phát hiện hành vi tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi mình công tác.
