Trong bối cảnh hiện nay, dân số Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) năm 2024 đã giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử. Sự suy giảm này đặt ra nhiều vấn đề đối với tương lai của đất nước, từ suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực cho bảo hiểm và y tế, đến áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này có thể được xác định là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ. Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi.
Giá nhà đất phi mã là nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Kết quả khảo sát cho thấy 62% người trẻ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Nhiều người trẻ chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân thay vì lập gia đình.
Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Việc này không chỉ giúp cải thiện tình hình dân số mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Nhìn từ góc độ khác, giải quyết vấn đề nhà ở cho người trẻ không chỉ giúp họ ổn định cuộc sống mà còn khuyến khích họ lập gia đình và sinh con. Một số chính sách hỗ trợ đã được đưa ra để giúp người trẻ tiếp cận nhà ở dễ dàng hơn, bao gồm các chương trình vay vốn ưu đãi và hỗ trợ mua nhà giá rẻ.
