Trong những năm gần đây, nhiều mẫu ô tô trên thị trường đã chuyển hướng sang sử dụng hộp số vô cấp CVT, thay vì các loại hộp số truyền thống như hộp số sàn, hộp số tự động AT hay hộp số ly hợp kép DCT. Sự thay đổi này bắt nguồn từ sự chuyển biến về thị hiếu của người tiêu dùng cũng như áp lực cạnh tranh trên thị trường.
Trước đây, khoảng 5-10 năm về trước, hầu hết các mẫu ô tô phân phối tại thị trường Việt Nam thường được trang bị hộp số tự động AT truyền thống 4-5 cấp, đi kèm với một hoặc hai phiên bản trang bị hộp số sàn MT. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều mẫu mã ô tô đã chuyển sang sử dụng hộp số vô cấp CVT. Mới đây, thế hệ mới của Hyundai Accent đã loại bỏ hộp số tự động truyền thống để chuyển sang sử dụng hộp số vô cấp CVT. Bản nâng cấp của KIA Sonet do THACO AUTO lắp ráp, phân phối tại Việt Nam cũng chuyển từ hộp số tự động 7 cấp ly hợp kép sang hộp số CVT.
Hộp số vô cấp CVT là gì? CVT là viết tắt của Continuous Variable Transmission – hộp số biến thiên liên tục. Không giống như hộp số truyền thống, hộp số vô cấp không có các cặp bánh răng tạo tỷ số truyền. CVT thường hoạt động trên một hệ thống puly và dây đai truyền cho phép thay đổi vô cấp và liên tục, không tách biệt riêng rẽ các số. Hầu hết hộp số vô cấp CVT đều có ba phần cơ bản gồm đai truyền bằng kim loại hay cao su có công suất cao, một hệ puly có đầu vào thay đổi gắn với trục quay động cơ, một hệ puly đầu ra dẫn đến bánh xe. Thực tế, hộp CVT không có cấp số nhưng để đáp ứng nhu cầu di chuyển nhiều cung đường, các nhà sản xuất đã tạo các cấp số giả lập thông qua bộ điều khiển.
Tại sao hộp số vô cấp CVT ngày càng phổ biến trên nhiều mẫu mã ô tô? Trong bối cảnh hạ tầng giao thông tại nhiều quốc gia được cải thiện, áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng cũng như những quy định nghiêm ngặt về khí thải và yếu tố kinh tế người dùng ô tô quan tâm, hộp số vô cấp CVT được xem là lựa chọn tối ưu. Về yếu tố kinh tế, ô tô sử dụng hộp số CVT thường có tiết kiệm nhiên liệu hơn so với xe dùng các loại hộp số khác. Hộp số CVT có thể liên tục điều chỉnh tỷ số truyền, cho phép động cơ hoạt động ở dải vòng tua máy phù hợp nhất, giúp tiết kiệm nhiên liệu hơn so với hộp số tự động thông thường.
Ngoài ra, hộp số CVT với cấu tạo đơn giản, chi phí sản xuất rẻ hơn so với hộp số tự động thông thường, cho phép các nhà sản xuất ô tô giảm chi phí sản xuất, qua đó tăng lợi thế cạnh tranh. Hộp số vô cấp CVT hoạt động tốt trong điều kiện giao thông đông đúc ở thành phố vì có thể chuyển số nhanh chóng và mượt mà. Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa tại nhiều quốc gia diễn ra nhanh, các dòng ô tô cỡ nhỏ dành cho đô thị ngày càng được ưa chuộng, loại hộp số này với ưu điểm tiết kiệm, vận hành êm ái được xem là lựa chọn tối ưu nhất cho các xe sử dụng hàng ngày để đi lại trong thành phố.
Tuy nhiên, hộp số vô cấp CVT vẫn còn một số hạn chế như dây đai có thể bị trượt và kéo giãn, làm giảm hiệu suất hoạt động; không chịu được mô-men xoắn cao, do đó không ứng dụng được với xe thể thao. Nhưng những ưu điểm về tiết kiệm chi phí, vận hành êm ái, ít gặp các trục trặc về mặt kỹ thuật, sửa chữa đơn giản là yếu tố giúp hộp số vô cấp CVT đang được lựa chọn để dần thay thế hộp số tự động truyền thống hay hộp số ly hợp kép.
