Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số và giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu, câu hỏi về việc liệu đất nước có thể giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và xây dựng nền kinh tế số vững mạnh với Luật Công nghiệp công nghệ số mới ban hành hay không đang trở thành một vấn đề quan trọng. Với việc là một trong những nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, Việt Nam đang chịu áp lực ngày càng lớn từ căng thẳng thương mại toàn cầu.

Các ‘đòn’ thuế quan gần đây của Mỹ đã bộc lộ sự phụ thuộc của Việt Nam không chỉ vào thị trường nước ngoài mà còn vào công nghệ nhập khẩu, đặc biệt trong các lĩnh vực như điện toán đám mây, an ninh mạng và trí tuệ nhân tạo (AI). Điều này cho thấy sự cần thiết phải xem xét lại chiến lược số của đất nước. Thay vì tiếp tục dựa vào nền tảng và hạ tầng nước ngoài, Việt Nam có thể đẩy nhanh quá trình tự chủ bằng cách đầu tư vào công nghệ trong nước.

Luật Công nghiệp công nghệ số được thông qua mới đây là một khung pháp lý kịp thời để hỗ trợ quá trình chuyển đổi này. Một trong những vấn đề quan trọng là giảm phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu. Việt Nam hiện nhập khẩu phần lớn hạ tầng kỹ thuật số, từ phần cứng, phần mềm đến các dịch vụ đám mây và Internet vạn vật (IoT). Những công nghệ này chủ yếu đến từ các quốc gia như Mỹ và Israel, có chi phí cao và hạn chế quyền kiểm soát dữ liệu.

Việc phát triển các nền tảng và công cụ trong nước sẽ giúp giảm thiểu rủi ro trên và mở rộng quyền truy cập cho người dùng Việt Nam. Các nền tảng, công cụ trong nước sẽ lưu trữ và chia sẻ dữ liệu theo quy định của Việt Nam, qua đó cũng đảm bảo tuân thủ các yêu cầu về quyền riêng tư và chủ quyền dữ liệu trong Luật Công nghiệp công nghệ số.

Tầm quan trọng của các nền tảng công nghệ nội địa không thể bị bỏ qua. Ngoài các dịch vụ đám mây và an ninh mạng đang phụ thuộc vào nhà cung cấp quốc tế, thị trường tiêu dùng số của Việt Nam cũng bị chi phối bởi các nền tảng nước ngoài như Shopee và Grab. Tuy nhiên, với đầu tư đúng đắn vào kỹ năng và hạ tầng, chúng ta có thể khắc phục sự mất cân bằng này.

Ấn Độ là một ví dụ đáng tham khảo. Các nền tảng nội địa như Ola và Rapido đã thành công trong việc cạnh tranh với Uber bằng cách cung cấp dịch vụ phù hợp với nhu cầu địa phương. Các nền tảng Việt Nam có thể đi theo con đường tương tự, đặc biệt khi nhận được ưu đãi tài chính và hỗ trợ kinh phí mua sắm công nghệ mà Luật Công nghiệp công nghệ số đề ra.

Bên cạnh đó, việc xây dựng lực lượng lao động hỗ trợ tăng trưởng số cũng là yếu tố quan trọng. Lợi thế nhân khẩu học của Việt Nam là rất rõ ràng khi cả nước có đến 51,7% dân số dưới 34 tuổi tính đến năm 2024. Lực lượng lao động trẻ, am hiểu công nghệ này là tài sản lớn trong quá trình chuyển đổi từ sản xuất giá rẻ sang nền kinh tế số.

Tuy nhiên, chỉ 28,8% người lao động có bằng cấp, chứng chỉ từ sơ cấp trở lên – điều này cho thấy khoảng cách đáng kể giữa cung và cầu kỹ năng. Việc hợp tác giữa các trường và doanh nghiệp để thiết kế chương trình đào tạo và đánh giá người học sẽ rất quan trọng. Chính phủ nên triển khai các nỗ lực đưa CNTT vào chương trình học từ sớm. Đồng thời, cần xem xét hỗ trợ các cơ sở đào tạo nhỏ cung cấp các khóa học nâng cao kỹ năng và cấp chứng chỉ theo nhu cầu của các ngành.

Tóm lại, Luật Công nghiệp công nghệ số là một bước đi chiến lược hướng tới chủ quyền số và một nền kinh tế vững bền. Bằng cách thúc đẩy đổi mới trong nước, giảm phụ thuộc vào các nền tảng nước ngoài và đầu tư vào nguồn nhân lực, Việt Nam đang đặt nền móng để trở thành quốc gia lãnh đạo nền kinh tế số Đông Nam Á trong dài hạn.

Chính phủ đang đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng và hiệu quả của dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) thông qua việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và cải thiện trải nghiệm người dùng. Văn phòng Chính phủ sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nội vụ để triển khai ứng dụng AI trong cung cấp DVCTT trên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Mục tiêu chung của kế hoạch là đảm bảo chất lượng, thuận tiện, minh bạch, hiệu quả và tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp khi sử dụng DVCTT. Kế hoạch cũng hướng đến phát triển các dịch vụ số mới, được cá nhân hóa dựa trên dữ liệu để tối ưu hóa các dịch vụ công theo nhu cầu cụ thể của từng cá nhân và doanh nghiệp.

Đến năm 2025, kế hoạch đặt ra mục tiêu cung cấp DVCTT trên Cổng Dịch vụ công quốc gia đối với toàn bộ thủ tục hành chính (TTHC) đủ điều kiện cung cấp DVCTT toàn trình, một phần. Đồng thời, duy trì và cung cấp thực chất, hiệu quả 25 DVCTT toàn trình đã tích hợp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Về chất lượng, các DVCTT cần đảm bảo 4 nhóm tiêu chí chính, bao gồm: có biểu mẫu điện tử tương tác và tự động điền dữ liệu khi đã có sẵn trong các cơ sở dữ liệu; thời gian trung bình tính từ lúc đăng nhập cho đến khi người dân, doanh nghiệp nộp hồ sơ trực tuyến thành công đối với các DVCTT là dưới 8 phút; thời gian trung bình tính từ khi công chức, viên chức tiếp nhận, xử lý hồ sơ cho đến khi trả kết quả cho người dân, doanh nghiệp trong trường hợp nộp trực tuyến giảm tối thiểu 20% so với hình thức nộp trực tiếp; tỷ lệ người dân, doanh nghiệp đánh giá hài lòng khi sử dụng DVCTT đạt tối thiểu 90%.

Đến năm 2026, kế hoạch đặt ra mục tiêu tỷ lệ người dân, doanh nghiệp đánh giá hài lòng khi sử dụng DVCTT đạt tối thiểu 95%. Đồng thời, các DVCTT cần đảm bảo thời gian trung bình tính từ lúc đăng nhập cho đến khi người dân, doanh nghiệp nộp hồ sơ trực tuyến thành công đối với các DVCTT là dưới 5 phút; thời gian trung bình tính từ khi công chức, viên chức tiếp nhận, xử lý hồ sơ cho đến khi trả kết quả cho người dân, doanh nghiệp trong trường hợp nộp trực tuyến giảm tối thiểu 30% so với hình thức nộp trực tiếp.

Để đạt được các mục tiêu trên, kế hoạch đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, bao gồm: rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế để triển khai DVCTT toàn trình; hoàn thiện và đưa vào khai thác hiệu quả các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu dùng chung của cơ quan nhà nước; đẩy nhanh số hóa hồ sơ, kết quả giải quyết TTHC; ứng dụng công nghệ AI để nâng cao chất lượng sử dụng DVCTT.

Các bộ, ngành, địa phương được yêu cầu đẩy nhanh việc cung cấp DVCTT thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp xã trước ngày 15/8/2025; của cấp tỉnh trong năm 2025. Đồng thời, các bộ, ngành, địa phương cần hoàn thành việc triển khai đầy đủ phương án bảo đảm an toàn thông tin theo cấp độ được phê duyệt đối với 100% hệ thống thông tin đang vận hành trước tháng 12/2025.

Tại tỉnh Hà Tĩnh, lực lượng thanh niên tình nguyện đã và đang đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người dân tiếp cận và sử dụng dịch vụ hành chính công trực tuyến. Với sự tham gia của các tình nguyện viên, người dân ở các xã vùng sâu, vùng xa đã có thể dễ dàng thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số tại địa phương.

Từ đầu tháng 7, khi chính quyền hai cấp chính thức đi vào vận hành, các đội hình thanh niên tình nguyện đã được triển khai đồng loạt tại 69 xã, phường trên toàn tỉnh. Các đội hình này chủ yếu hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến, giúp giảm tải áp lực cho cán bộ công vụ và thúc đẩy người dân làm quen với môi trường hành chính công hiện đại.

Tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công xã Sơn Kim 1, các tình nguyện viên đã hỗ trợ người dân sử dụng Cổng Dịch vụ công quốc gia, hướng dẫn từng người cách đăng nhập, kê khai hồ sơ và thực hiện các thủ tục trực tuyến. Tình nguyện viên Nguyễn Phạm Ánh Dương, học sinh lớp 10 Trường THPT Cao Thắng, chia sẻ: “Nhiều người dân nơi đây vẫn quen đăng ký và kê khai bằng giấy, nên khi chuyển sang làm thủ tục bằng sử dụng điện thoại, không ít người lúng túng, không biết cách thao tác.”

Với sự hỗ trợ của các tình nguyện viên, người dân đã có thể thực hiện các thủ tục hành chính một cách nhanh chóng và hiệu quả. Bí thư Đoàn xã Sơn Kim 1 Nguyễn Thị Sâm cho biết: “Chính sự nhanh nhạy trong sử dụng công nghệ của các bạn trẻ đã khiến người dân không còn cảm thấy e ngại hay lúng túng khi sử dụng điện thoại thông minh.”

Không chỉ có học sinh, lực lượng thanh niên tình nguyện còn có sự tham gia của các đoàn viên, cán bộ xã. Ngoài việc hướng dẫn thực hiện thủ tục trực tuyến, họ còn giúp người dân biết cách gửi phản ánh, góp ý thông qua hệ thống, góp phần nâng cao hiệu quả vận hành của chính quyền số tại cơ sở.

Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hỗ trợ vận hành dịch vụ hành chính công sẽ tiếp tục được duy trì từ nay đến hết tháng 8/2025. Các đội hình tình nguyện sẽ tích cực tổ chức các hoạt động tại các địa phương, đặc biệt là hoạt động “Bình dân học vụ số”, hỗ trợ các trung tâm hành chính công cấp xã.