Trong những năm gần đây, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (VQG PN – KB) đã tích cực phối hợp với chính quyền các địa phương để triển khai các hoạt động tạo sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) sinh sống trong khu vực. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp người dân nâng cao đời sống mà còn giảm thiểu áp lực lên tài nguyên rừng, cùng chung tay bảo vệ và phát triển rừng Di sản thiên nhiên thế giới.

VQG PN – KB là địa bàn sinh sống của 2 dân tộc thiểu số chính là Chứt và Bru – Vân Kiều. Đời sống của ĐBDTTS ở đây còn nhiều khó khăn, một số nơi thiếu đất sản xuất, và sinh kế của đồng bào chủ yếu phụ thuộc vào khai thác tài nguyên rừng. Để giải quyết vấn đề này, Ban Quản lý VQG PN – KB đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ, tạo sinh kế cho đồng bào. Phó Giám đốc Ban Quản lý VQG PN – KB Đinh Huy Trí chia sẻ: “Chúng tôi nhận thức sâu sắc vai trò của ĐBDTTS trong việc tham gia bảo vệ và phát triển rừng. Vì vậy, cùng với sự quan tâm của tỉnh, những năm qua, Ban Quản lý VQG PN – KB phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương, dành nhiều nguồn lực để hỗ trợ, tạo sinh kế, cũng như xây dựng các công trình hạ tầng thiết yếu phục vụ đời sống cho đồng bào.”

Ông Bàn Văn Sơn, một tấm gương sáng trong phong trào người DTTS làm kinh tế giỏi, đã được hỗ trợ bởi dự án Bảo tồn và quản lý bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên khu vực PN – KB. Ông đã trồng một khu rừng trám và lim rộng hơn 6ha, phát triển tốt và tạo ra thu nhập ổn định. Câu chuyện của ông Sơn là một ví dụ điển hình về việc hỗ trợ tạo sinh kế cho ĐBDTTS đã mang lại kết quả tích cực.

Ngoài ra, Ban Quản lý VQG PN – KB cũng đã ký hợp đồng giao khoán bảo vệ rừng đặc dụng với cộng đồng dân cư ở 9 bản trên địa bàn xã Thượng Trạch, với diện tích hơn 10 nghìn ha. Điều này vừa tạo ra thu nhập ổn định vừa gắn trách nhiệm của chính cộng đồng dân cư ĐBDTTS trong việc chung tay bảo vệ rừng.

Phó Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch Nguyễn Trường Chinh cho biết, so với trước thì hiện nay, tác động trái phép của ĐBDTTS trên địa bàn xã đến tài nguyên rừng được hạn chế ở mức tối đa. Có được kết quả này là nhờ Ban Quản lý VQG PN – KB đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương làm tốt công tác hỗ trợ sinh kế cho đồng bào và chính bà con cũng nâng cao ý thức trong việc giữ rừng.

VQG PN – KB cũng đang tiếp tục đa dạng hóa các sản phẩm du lịch văn hóa, lịch sử, du lịch cộng đồng, trong đó có các sản phẩm du lịch gắn với đời sống văn hóa độc đáo của ĐBDTTS trong khu vực. Đây cũng được xem là một trong những giải pháp tạo sinh kế bền vững nhất đối với ĐBDTTS khi họ trực tiếp được tham gia, được hưởng nguồn thu nhập cao từ các sản phẩm du lịch đó.

Lãnh đạo VQG PN – KB cho biết, ngoài các hoạt động về du lịch, để tạo sinh kế bền vững cho ĐBDTTS trong khu vực, hiện nay, từ nguồn vốn của chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững và chương trình thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung bộ (ERPA), đơn vị tiếp tục hỗ trợ kinh phí cho các thôn, bản nâng cấp cơ sở hạ tầng và tạo sinh kế giúp người dân, đặc biệt là ĐBDTTS giảm nghèo bền vững.

Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới và phức tạp trong lĩnh vực an ninh phi truyền thống. Trong đó, biến đổi khí hậu đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến đời sống và sinh kế của người dân ở những khu vực này. Tình trạng dịch bệnh lây lan nhanh chóng cũng làm gia tăng mối lo ngại về sức khỏe và an toàn của cộng đồng. Ngoài ra, việc di cư tự do không kiểm soát, hoạt động buôn bán người, tình hình tội phạm và khủng bố gia tăng đang trở thành những mối đe dọa đáng kể đến an ninh và ổn định của xã hội.

Những thách thức an ninh phi truyền thống này không chỉ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh và ổn định xã hội mà còn làm chậm quá trình phát triển bền vững ở các vùng DTTS. Điều này đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ các cấp chính quyền và cần có những chính sách cụ thể, phù hợp với đặc điểm và nhu cầu thực tế của từng vùng. Để đảm bảo an sinh xã hội, ổn định và phát triển bền vững, việc xây dựng và triển khai các chính sách đồng bộ và toàn diện trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Chính phủ và các tổ chức liên quan cần tập trung vào việc nghiên cứu, đề xuất và thực hiện các chính sách hỗ trợ đa dạng, bao gồm cải thiện điều kiện sống, nâng cao chất lượng giáo dục và y tế, cũng như tăng cường khả năng phòng chống và ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. Bên cạnh đó, việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số cũng cần được chú trọng, góp phần xây dựng một xã hội đa dạng, hòa nhập và phát triển bền vững.

Các giải pháp can thiệp cần được triển khai một cách linh hoạt và phù hợp, tránh áp dụng máy móc và đảm bảo tính đặc thù cho từng vùng. Sự tham gia tích cực của cộng đồng dân tộc thiểu số vào quá trình xây dựng và thực hiện chính sách cũng là yếu tố quan trọng, giúp tăng tính hiệu quả và phù hợp của các giải pháp. Từ đó, các vùng DTTS tại Việt Nam có thể vượt qua những thách thức an ninh phi truyền thống, tiến tới mục tiêu phát triển bền vững và thịnh vượng.

Chi tiết hơn về các chính sách và hoạt động hỗ trợ vùng DTTS có thể được tham khảo tại các nguồn thông tin chính thức của Chính phủ và các tổ chức xã hội.