Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh vừa giao Sở Tài chính chủ trì xây dựng đề án thành lập Khu thương mại tự do (Free Trade Zone – FTZ) tại Vũng Áng, với mục tiêu tạo ra một “không gian thể chế đặc biệt” để thu hút đầu tư quốc tế. Dự án này đang được hoàn thiện với sự phối hợp của Ban Quản lý Khu kinh tế và các đơn vị tư vấn chiến lược, dự kiến trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy trước ngày 10/8/2025.

FTZ Vũng Áng được thiết kế để áp dụng hàng loạt cơ chế ưu đãi vượt trội về thuế quan, hải quan, đầu tư, tài chính, lao động và đất đai. Đây là mô hình thử nghiệm phương thức “chính quyền phục vụ – doanh nghiệp dẫn dắt”, nhằm tạo ra môi trường đầu tư minh bạch, hiệu quả, linh hoạt và tích hợp quốc tế. Khu thương mại tự do này sẽ tập trung thu hút các doanh nghiệp sản xuất định hướng xuất khẩu, doanh nghiệp logistics xuyên biên giới, tập đoàn thương mại điện tử quốc tế, trung tâm kho ngoại quan, công nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp công nghệ cao.

Để đạt mục tiêu này, Hà Tĩnh xem xét áp dụng một số cơ chế mới trong FTZ, bao gồm miễn thuế nhập khẩu và xuất khẩu đối với hàng hóa lưu thông trong khu vực; tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc tuyển dụng và sử dụng lao động nước ngoài; cho phép nhà đầu tư nước ngoài sở hữu 100% vốn; triển khai thủ tục đầu tư, xây dựng, hải quan qua hệ thống điện tử tích hợp “một cửa số hóa”. Tỉnh Hà Tĩnh cũng đang đánh giá lại toàn bộ hệ thống chính sách ưu đãi đầu tư hiện hành, với mục tiêu chuyển từ phương thức thu hút đầu tư bằng miễn – giảm thuế sang cách tiếp cận mới: cạnh tranh bằng chất lượng thể chế và hiệu quả quản trị nhà nước.

Vũng Áng giữ vai trò chiến lược trong hành lang kinh tế Đông – Tây, là điểm tiếp nhận và trung chuyển hàng hóa quan trọng cho miền Trung Việt Nam, Lào và Đông Bắc Thái Lan. Hệ thống cảng nước sâu Sơn Dương – Vũng Áng có khả năng tiếp nhận tàu trên 50.000 DWT và đang được quy hoạch phát triển thành trung tâm trung chuyển quốc tế. Khu kinh tế Vũng Áng có không gian quy hoạch rộng hơn 22.000 ha với đầy đủ hệ thống hạ tầng điện, nước, đường bộ, đường sắt và logistics.

Các chuyên gia nhận định rằng nếu được trao quyền về thể chế, FTZ Vũng Áng có tiềm năng phát triển thành trung tâm logistics quốc tế phục vụ cho toàn khu vực Đông Dương. Để hiện thực hóa mục tiêu này, yếu tố quyết định là thể chế điều kiện cần và tinh thần dám làm điều kiện đủ.

Bộ Tài chính đang tích cực hoàn thiện đề án khu thương mại tự do và rà soát các quy định liên quan để đảm bảo phù hợp với các định hướng phát triển kinh tế và yêu cầu thực tiễn.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã ký văn bản phúc đáp kiến nghị của cử tri tỉnh Hà Tĩnh liên quan đến việc hình thành và vận hành các khu thương mại tự do. Kiến nghị này được gửi đến trước Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV và được chuyển đến Bộ Tài chính thông qua Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội.

Cử tri tỉnh Hà Tĩnh đề nghị Chính phủ ban hành các quy định cần thiết để thiết lập và quản lý khu thương mại tự do một cách hiệu quả, phù hợp với Kết luận số 115-KL/TW ngày 16/1/2025 của Bộ Chính trị. Kết luận này nhấn mạnh việc đánh giá lại toàn diện hoạt động của các khu công nghiệp, khu chế xuất trên cả nước, nhằm đề xuất cơ chế và chính sách phát triển cho giai đoạn mới.

Theo đó, Bộ Chính trị chỉ đạo xây dựng khu công nghiệp, khu chế xuất, và khu thương mại tự do thế hệ mới làm điểm tựa chiến lược để tạo sức bật cho sự phát triển của các vùng và cả nước.

Phía Bộ Tài chính cho biết Văn phòng Trung ương Đảng đã giao Ban Cán sự Đảng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xây dựng Đề án về khu thương mại tự do, báo cáo Bộ Chính trị vào ngày 22/1/2025. Hiện tại, Bộ Tài chính đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo Đề án để lấy ý kiến của các bộ, ngành và địa phương.

Trên cơ sở các ý kiến đóng góp, Bộ Tài chính sẽ tổng hợp, báo cáo Bộ Chính trị xem xét và phê duyệt Đề án. Sau khi Đề án được phê duyệt, Bộ Tài chính sẽ đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành các quy định cụ thể về khu thương mại tự do, đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả trong thực tiễn.

Bộ Tài chính cũng bày tỏ sự tiếp thu đối với ý kiến của cử tri tỉnh Hà Tĩnh và đề nghị Đoàn đại biểu Quốc hội và các cơ quan liên quan của tỉnh Hà Tĩnh phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính trong quá trình hoàn thiện Đề án và xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến khu thương mại tự do.

Thông tin thêm, các khu thương mại tự do đang ngày càng phổ biến và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của các quốc gia. Việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế chính sách để hỗ trợ sự phát triển của loại hình khu vực kinh tế đặc biệt này được xem là rất quan trọng.

Bộ Tài chính đang hoàn thiện Đề án để trình các cấp có thẩm quyền xem xét. Việc phát triển loại hình này, theo giới chuyên gia, có thể sẽ giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trong khu vực và quốc tế. Về lâu dài, mục tiêu mà phía Bộ Tài chính hướng đến đó là khu thương mại tự do này góp phần vào tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội cũng như môi trường… cùng nhiều mục tiêu quan trọng khác của Việt Nam”