Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một xu hướng tất yếu trong thời đại hiện nay. Mục tiêu của kinh tế tuần hoàn là tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Đây là một mô hình giúp ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Các chuyên gia đánh giá rằng Việt Nam có tiềm năng kinh tế tuần hoàn rất lớn trong nhiều lĩnh vực, bao gồm nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Đặc biệt, trong lĩnh vực rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn tạo ra những cơ hội kinh doanh mới.

TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho biết việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là “đầu cuối của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải”. Công ty của ông đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện. Đây là một ví dụ điển hình về việc áp dụng kinh tế tuần hoàn trong thực tế.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, nhấn mạnh rằng để phát triển kinh tế tuần hoàn, cần có sự đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân. Việc xây dựng nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm và áp dụng công nghệ như blockchain sẽ giúp đảm bảo minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng.

Một trong những điểm nghẽn quan trọng là các chính sách đi vào cuộc sống còn thiếu linh hoạt. Cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả.

Tóm lại, Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế tuần hoàn, nhưng cần có những nỗ lực và thay đổi quyết liệt hơn. Sự tham gia của các doanh nghiệp, tổ chức và cơ quan quản lý nhà nước là rất quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu này. Với những giải pháp và chính sách phù hợp, Việt Nam có thể tận dụng cơ hội vàng này để phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.

Thế giới đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi kép quan trọng, kết hợp giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững. Trong giai đoạn này, công nghệ số như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (Blockchain) đang hòa nhập với sinh thái học để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. GS. Yves Wautelet, chuyên gia đến từ Đại học KU Leuven (Bỉ), cho rằng mục tiêu của chuyển đổi kép là tận dụng tối đa sự kết hợp này để tạo ra giá trị lớn hơn, cả về kinh tế, xã hội lẫn môi trường.

Một ví dụ điển hình về mô hình kinh tế tuần hoàn là Circulise, một sự kết hợp giữa mô hình quản lý, kinh tế và công nghệ để mang lại giá trị bền vững và tuần hoàn. Dự án Fanyatu tại lưu vực sông Congo, chuyên tái trồng rừng và cải thiện sinh kế người dân địa phương, là một trong những ví dụ điển hình. Dự án này tích hợp công nghệ IoT và bản sao số (digital twins) để giám sát, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, xây dựng lòng tin các bên liên quan. Kết quả là khoảng 6 triệu cây được trồng, cộng đồng địa phương tham gia với vai trò ‘người sản xuất kiêm tiêu dùng tài nguyên’ (resource prosumers).

Mô hình kinh tế tuần hoàn xoay quanh việc giảm thiểu chất thải, tận dụng tối đa giá trị từ sản phẩm và nguyên liệu. Các chuyên gia cho rằng, trong một nền kinh tế tuần hoàn, con người có thể tận dụng được nhiều giá trị hơn từ những gì đã có và duy trì giá trị đó trong nền kinh tế lâu nhất có thể. Điều này có thể đạt được thông qua thiết kế thông minh, giải pháp số và sự chuyển dịch từ sở hữu sản phẩm sang sử dụng dịch vụ.

Trên thế giới, đã có các dự án khác cho thấy công nghệ mới đang là trợ thủ đắc lực để thúc đẩy nhanh tiến trình và hiệu quả của kinh tế tuần hoàn. EY đang hợp tác với nhiều công ty triển khai công cụ AI phân tích chuỗi cung ứng, giúp giải quyết các điểm nghẽn trong quản lý vận chuyển, giảm lượng phát thải carbon và dự báo nhu cầu nhằm hạn chế sản xuất dư thừa và tồn kho. Plastic Bank (Canada) ứng dụng nền tảng tích hợp AI và Blockchain để biến rác nhựa thành ‘tiền tệ’, cho phép người dân đổi rác lấy nhu yếu phẩm, học phí, bảo hiểm y tế và các dịch vụ thiết yếu khác.

Hiện khoảng 27% các quốc gia đưa hành động kinh tế tuần hoàn vào Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC). Kinh tế tuần hoàn cũng sẽ là chủ đề chính tại Hội nghị Biến đổi khí hậu lần thứ 30 của Liên Hợp Quốc (COP30). Việc khai thác và chế biến nguyên liệu, gồm nhiên liệu hóa thạch, khoáng sản và sinh khối, chiếm ít nhất 55% lượng khí nhà kính toàn cầu, đồng thời góp phần vào tình trạng suy giảm đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.

GS. Yves Wautelet cho biết sự tương tác giữa công nghệ và nhu cầu của xã hội cần được thể hiện một cách rõ ràng trong thiết kế và vận hành hệ thống quản trị. Không chỉ đơn thuần áp dụng công nghệ, cần xác định rõ công nghệ đó phục vụ lợi ích gì cho cộng đồng, phát triển bền vững và điều chỉnh công nghệ để phù hợp với mục tiêu xã hội.

Chiều ngày 16/7, dưới sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp đã phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức Diễn đàn Nông nghiệp 2025 với chủ đề ‘Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp’. Diễn đàn đã thu hút sự tham gia của nhiều đại biểu đến từ các doanh nghiệp, tổ chức và cơ quan quản lý nhà nước.

Trong bài phát biểu khai mạc diễn đàn, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng đã nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp là một xu thế phát triển tất yếu của Việt Nam. Ông cho rằng quá trình chuyển đổi này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn thể hiện cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Phó Chủ tịch VCCI cũng nêu lên vai trò quan trọng của doanh nghiệp trong việc dẫn dắt tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Ông kêu gọi doanh nghiệp phải có trách nhiệm xã hội trong việc đồng hành với nông dân để tạo ra hệ sinh thái nông nghiệp xanh, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Ông Hà Văn Thắng, Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, đã đưa ra một số ví dụ về các doanh nghiệp và người dân đã áp dụng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp. Ông cho biết một số mô hình đã góp phần gia tăng thu nhập từ sản xuất lúa gạo khoảng 15% so với mô hình sản xuất tuyến tính. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng việc triển khai kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp còn gặp nhiều khó khăn, bao gồm cả khó khăn về vốn, công nghệ và liên kết vùng.

Để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, ông Nguyễn Hồng Phong, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công Nông nghiệp Tiến Nông, kiến nghị cần xây dựng cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch và năng lượng tái tạo. Ông cũng đề xuất thành lập trung tâm tư vấn chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp nông nghiệp và tăng cường cơ chế liên kết ‘ba nhà’: Doanh nghiệp-Nhà khoa học-Nhà nông.

Nhiều đại biểu khác cũng đồng tình với việc cần xác định thị trường đầu ra cho sản phẩm của mô hình kinh tế tuần hoàn, thu hút các thành phần kinh tế đầu tư ứng dụng công nghệ và tăng cường học hỏi kinh nghiệm và hợp tác quốc tế trong phát triển kinh tế tuần hoàn.

Qua diễn đàn, các đại biểu hy vọng sẽ có được những giải pháp và chính sách hỗ trợ để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, từ đó mang lại lợi ích bền vững cho nông dân, doanh nghiệp và cả nền kinh tế. Các đại biểu cũng kỳ vọng rằng diễn đàn sẽ là một cơ hội để các bên liên quan trao đổi ý tưởng, chia sẻ kinh nghiệm và tìm ra các giải pháp hiệu quả để phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.

Trước những thách thức và khó khăn trong việc triển khai kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, các đại biểu cho rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cả doanh nghiệp, nông dân, nhà khoa học và cơ quan quản lý nhà nước. Sự phối hợp này sẽ giúp tạo ra một hệ sinh thái nông nghiệp bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.

Cuối cùng, các đại biểu đã thống nhất rằng việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Với sự chung tay của các bên liên quan, các đại biểu tin rằng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp sẽ trở thành một thực tế ở Việt Nam, mang lại lợi ích bền vững cho nông dân, doanh nghiệp và cả nền kinh tế.