Thiên tai và các tai nạn giao thông, cháy nổ bất ngờ đã để lại những hậu quả nghiêm trọng không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần cho những người sống sót. Sự kiện gần đây như vụ lật tàu ở Hạ Long và vụ sạt lở làng Nủ đã cho thấy rõ nhu cầu cấp thiết về hỗ trợ không chỉ về mặt vật chất mà còn về tinh thần cho những người bị ảnh hưởng.

Theo các chuyên gia tâm lý, khi con người trải qua một biến cố lớn, có hai kiểu phản ứng rõ rệt: sự sụp đổ tinh thần ngay tức thì hoặc sự đóng băng cảm xúc kéo dài. Những biến cố bất ngờ như thiên tai hay tai nạn giao thông thường đến bất ngờ, gây ra cú sốc tinh thần cực kỳ lớn và tạo tiền đề cho những sang chấn tâm lý kéo dài như rối loạn cảm xúc, trầm cảm, mất kiểm soát. Thạc sĩ, chuyên gia tâm lý Nguyễn Hồng Bách – Giám đốc Trung tâm tâm lý lâm sàng Dr.MP cho rằng, sau biến cố lớn, người dân thường trải qua ba giai đoạn: tiếp nhận sự kiện chấn thương, xử lý nhận thức, ứng phó và tăng trưởng sau sang chấn.

Tuy nhiên, nếu không có kỹ năng ứng phó hoặc nhận được sự hỗ trợ tâm lý kịp thời, tổn thương sẽ tiếp tục đào xoáy trong tâm thức. Bên cạnh đó, vấn đề nghiêm trọng hơn ở trẻ nhỏ là tổn thương ở tuổi thơ có thể âm thầm tạo ra nền tảng tinh thần rạn vỡ. Những đứa trẻ ấy lớn lên với mặc cảm mất mát, ký ức chấn động khó xóa mờ và câu hỏi không lời đáp. Ngoài ra, sang chấn tâm lý không nhất thiết chính thuộc về bản thân người trải nghiệm sự kiện đó mà còn có thể xảy ra với phóng viên, nhân viên cứu hộ, bác sĩ, tình nguyện viên hoặc người dùng mạng xã hội – những người tiếp nhận cảm xúc dữ dội từ thảm họa thông qua hình ảnh, âm thanh, lời kể.

Chuyên gia tâm lý Nguyễn Viết Hiền lưu ý rằng, mô hình can thiệp tâm lý sau thảm họa cần được thiết lập để giúp nạn nhân vượt qua sang chấn. Điều này bao gồm trị liệu nhóm và cá nhân, kết hợp online – offline để tiếp cận nạn nhân đa dạng. PGS.TS Phạm Hương Trà cũng cảnh báo về việc truyền thông và mạng xã hội cần phải có điểm dừng khi khai thác thông tin để tránh kích hoạt sang chấn.

Hiện tại, các chuyên gia tâm lý đang kêu gọi sự quan tâm và hỗ trợ đối với nạn nhân sau vụ lật tàu ở Hạ Long. Đồng thời, cũng nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ tâm lý cần diễn ra sau 10-15 ngày so với sự kiện mới đạt hiệu quả cao. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc can thiệp tâm lý kịp thời và hiệu quả để giúp những người bị ảnh hưởng vượt qua những khó khăn và sang chấn tâm lý.

Trong bối cảnh thiên tai và tai nạn giao thông ngày càng diễn biến phức tạp, việc xây dựng một “hệ thống chữa lành” về tinh thần cho những người sống sót là điều cần thiết. Để biết thêm thông tin về cách hỗ trợ tâm lý cho nạn nhân sau thảm họa, vui lòng truy cập trang web của Trung tâm tâm lý lâm sàng Dr.MP hoặc liên hệ với các chuyên gia tâm lý để được tư vấn và hỗ trợ.

Trong bối cảnh mạng xã hội đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, việc xuất hiện của các tài khoản ẩn danh lợi dụng các sự kiện đau thương để “câu view” đã trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Mới đây, vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 trên vịnh Hạ Long, Quảng Ninh, đã gây ra một làn sóng thông tin đáng tiếc. Vào ngày 19/7, vụ tai nạn đau thương này đã xảy ra, khiến 35 người thiệt mạng, 4 người mất tích và 10 người được cứu sống. Tuy nhiên, bên cạnh những thông tin chính thống về vụ việc, một số cá nhân và tổ chức đã lợi dụng công nghệ AI để tạo ra những hình ảnh và câu chuyện nhằm mục đích duy nhất là thu hút người xem.

Những nội dung này thường sử dụng thủ pháp kể chuyện gián đoạn, mập mờ, khơi gợi sự tò mò và dẫn dụ người đọc nhấn vào các đường link “đọc tiếp” trong phần bình luận. Những đường link này đưa người dùng tới các trang tổng hợp tin tức trôi nổi. Mặc dù một số bài viết có ghi dòng chú thích nhỏ như “nội dung hư cấu” hay “hình ảnh chỉ mang tính minh họa”, nhưng với cách trình bày lẫn lộn thật – giả, không ít người dùng mạng vẫn bị đánh lừa.

Không dừng lại ở đó, những trang tin giả còn sử dụng lại các video cũ từ những vụ việc đau lòng khác, thay tiêu đề, chỉnh lại nội dung để tái sử dụng cho vụ tai nạn lần này. Hệ quả là những câu chuyện sai lệch, bóp méo sự thật được lan truyền chóng mặt, tạo ra một làn sóng thông tin độc hại, làm tổn thương thêm người trong cuộc và khiến dư luận hoang mang.

Luật sư Đào Thị Bích Liên, Đoàn luật sư TP.HCM, Chi hội phó Chi hội Luật sư, Hội Bảo vệ quyền trẻ em TP.HCM, đã lên tiếng về vấn đề này. Theo bà Liên, những hành vi cố ý tạo dựng và phát tán thông tin mang tính sai sự thật, hoặc xuyên tạc trên mạng xã hội, là hành vi trái pháp luật và cần phải xử lý nghiêm.

Theo luatVietnam.vn, những hành vi này vi phạm điểm d khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018, “thông tin sai sự thật gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế – xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác”. Tùy mức độ và hậu quả hành vi, việc thông tin trên sẽ bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự nếu cấu thành tội phạm.

Về xử phạt hành chính, cá nhân vi phạm sẽ bị xử phạt từ 5 – 10 triệu đồng, tổ chức vi phạm sẽ bị xử phạt từ 10 – 20 triệu đồng. Đồng thời, buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật, gây nhầm lẫn, hoang mang dư luận. Nếu hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, như làm gia tăng hoang mang dư luận, ảnh hưởng tâm lý gia đình nạn nhân, hoặc cản trở công tác cứu hộ, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 331 Bộ luật Hình sự về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ.

Trường hợp bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác thì có thể bị truy cứu về tội vu khống theo Điều 156 Bộ luật Hình sự.

Không khí tang thương đang bao trùm ngôi nhà nhỏ ở thôn Vĩnh Ninh, xã Đại Thanh, Hà Nội, sau khi gia đình anh N.H.T và chị Ng. cùng hai con gái thiệt mạng trong vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long vào chiều 19.7. Theo người thân gia đình, đây là chuyến đi đầu tiên của 5 thành viên, và trước lúc tàu lật, cả gia đình còn tươi cười, vẫy tay chào, nhưng sau đó biến cố đã xảy ra, chỉ còn người con trai may mắn sống sót.

Từng đoàn người lặng lẽ, ánh mắt thất thần khi nhìn về 4 di ảnh của vợ chồng anh N.H.T cùng 2 người con gái. Người thân gia đình cho biết, chiều 19.7, khi nghe thông tin có tàu du lịch lật trên vịnh Hạ Long, mọi người vội gọi điện cho người thân đang du lịch, nhưng đầu dây bên kia không có ai bắt máy. Trong lòng cảm thấy có chuyện chẳng lành, mọi người càng cố gắng liên lạc, nhưng đáp lại chỉ là sự im lặng.

Đêm 19.7, người thân trong gia đình anh T. có mặt tại Quảng Ninh và được cơ quan chức năng đưa đi nhận diện. Giây phút nhận diện, mọi người chết lặng khi cả 4 người, gồm anh T. (52 tuổi), chị Ng. (51 tuổi) và 2 con là H. (23 tuổi), Th (8 tuổi) đã tử vong. Người sống sót duy nhất là cháu P. (18 tuổi).

Sau đó, thi thể các nạn nhân được lực lượng chức năng hỗ trợ đưa về Hà Nội để hỏa táng. Riêng cháu P. còn tiếp tục phải theo dõi điều trị tại bệnh viện.

Ngồi thu mình một góc ở trước cửa nhà, chị P.A (bạn chị Ng.) đã khóc cạn nước mắt khi biết tin vợ chồng chị Ng. cùng 2 con nhỏ tử vong trong vụ lật tàu trên vịnh Hạ Long. Cố nén nỗi đau, chị P.A cho biết chơi thân với chị Ng. được hơn 10 năm nên cả hai coi nhau như chị em ruột thịt.

Về hoàn cảnh gia đình, theo chị P.A, 3 năm qua, bản thân chị Ng. phải chống chọi với căn bệnh ung thư khiến điều kiện kinh tế gia đình càng thêm khó khăn. Có lẽ do cháu P. vừa thi tốt nghiệp THPT xong nên cả nhà cùng nhau đi du lịch.

Từ trước đến nay, cả nhà chị Ng. chưa bao giờ tổ chức đi du lịch. Đây là chuyến đi đầu tiên của gia đình, vậy mà thiên tai lại cướp đi sinh mạng của họ. Chị P.A nói, tay gạt vội dòng nước mắt rồi đưa điện thoại cho xem đoạn clip quay cảnh gia đình chị Ng. đang ngồi trên tàu.

Xem đoạn clip, tôi thấy hai vợ chồng anh T, chị Ng. cười tươi, vẫy tay chào trước 5 phút xảy ra bi kịch. Tôi không bao giờ nghĩ sự việc đau lòng như vậy lại xảy ra với gia đình chị. Chị P.A khóc nức nở.

Đứng lặng bên di ảnh 4 người thân trong nhà, ông Nguyễn Hữu Dũng (58 tuổi, anh họ nạn nhân) xin được gửi lời cảm ơn đến lực lượng chức năng, ban lãnh đạo các cấp và y bác sĩ đã không ngại khó khăn, vất vả để tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn các nạn nhân trong vụ lật tàu du lịch trên vịnh Hạ Long.

Trước đó, khoảng 13 giờ 30 ngày 19.7, tàu du lịch Vịnh Xanh 58 số hiệu QN-7105 rời Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long (P.Bãi Cháy, Quảng Ninh) với 3 thuyền viên và 46 khách tham quan vịnh Hạ Long. Khi đến khu vực hang Đầu Gỗ, giông lốc xuất hiện khiến tàu bị lật.

Đến sáng 20.7, mạng xã hội lan truyền đoạn clip quay lại khoảnh khắc cuối cùng của các hành khách và thuyền viên trước khi tàu du lịch bị lật khiến nhiều người xót xa, đau buồn.

Ngày 19/7, một vụ tai nạn nghiêm trọng đã xảy ra tại Quảng Ninh khi tàu du lịch Wonder Sea, chở 53 người, bị lật úp do ảnh hưởng của giông lốc. Sự cố này đã gây ra sự hoảng sợ và lo lắng cho hành khách trên tàu cũng như người dân địa phương.

Thông tin từ Sở Y tế tỉnh Quảng Ninh cho biết, có 23 nạn nhân được chuyển đến cấp cứu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh và Bệnh viện Bãi Cháy. Trong số đó, ít nhất 9 nạn nhân đang được chăm sóc và điều trị tích cực. Tình hình sức khỏe của các nạn nhân đang được theo dõi và điều trị khẩn trương.

Ngay sau khi vụ tai nạn xảy ra, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) đã nhanh chóng vào cuộc, đề nghị Sở Y tế tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo các cơ sở khám, chữa bệnh trên địa bàn sẵn sàng tiếp nhận các nạn nhân và huy động tối đa nhân lực, chuyên môn để cấp cứu và điều trị kịp thời. Cục cũng yêu cầu Sở Y tế Quảng Ninh phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan trong công tác cứu hộ, cứu nạn, cấp cứu người bị nạn, đồng thời quan tâm chăm sóc sức khỏe và ổn định tâm lý cho người bị nạn và người nhà.

Để đảm bảo chất lượng điều trị, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh yêu cầu các bệnh viện vượt quá khả năng chuyên môn cần khẩn trương chuyển người bệnh đến bệnh viện có cấp chuyên sâu hơn để được điều trị tốt nhất. Sở Y tế Quảng Ninh cũng được yêu cầu báo cáo cập nhật diễn biến công tác cứu chữa người bị nạn và gửi ý kiến đề xuất về Cục Quản lý Khám, chữa bệnh nếu cần thiết.

Vụ tai nạn này một lần nữa đặt ra vấn đề về sự cần thiết của công tác phòng ngừa và ứng phó với các tình huống khẩn cấp, đặc biệt là trong lĩnh vực vận tải hành khách. Các cơ quan chức năng đang tích cực điều tra nguyên nhân vụ việc và triển khai các biện pháp cấp cứu, hỗ trợ người bị nạn. Sự an toàn của hành khách và việc ngăn chặn các vụ tai nạn tương tự trong tương lai đang là những vấn đề được quan tâm hàng đầu.

Website của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh và Sở Y tế tỉnh Quảng Ninh đã cung cấp thông tin ban đầu về vụ tai nạn và công tác cấp cứu, điều trị cho các nạn nhân. Người dân có thể truy cập vào các trang web này để cập nhật thông tin mới nhất về vụ việc.

Công tác cứu hộ, cứu nạn và cấp cứu người bị nạn đang được tiếp tục triển khai. Người dân và hành khách cần cảnh giác và tuân thủ các quy định an toàn để giảm thiểu rủi ro tai nạn.