Một nghiên cứu khoa học gần đây được công bố trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (JAMA) đã chỉ ra rằng việc nuôi dạy cháu có thể mang lại lợi ích tích cực đáng kể cho não bộ của ông bà. Cụ thể, những người lớn tuổi từ 50 đến 79 tuổi tham gia vào việc chăm sóc cháu hàng tuần ở mức độ vừa phải có thể giảm thiểu tới 24% nguy cơ sa sút trí tuệ. Các nhà nghiên cứu cho rằng việc chăm sóc trẻ nhỏ đòi hỏi người lớn tuổi phải tích cực tham gia vào các hoạt động như trò chuyện, chơi đùa với cháu, tạo ra sự vận động não bộ đều đặn và hiệu quả.

Việc dành thời gian cho cháu không chỉ giúp người lớn tuổi giữ gìn trí nhớ mà còn giúp họ tiếp cận và làm quen với thế giới hiện đại. Rất nhiều người cao tuổi đã học cách sử dụng công nghệ để tương tác với cháu, chẳng hạn như bật tính năng gọi video, tra cứu thông tin trên mạng, hoặc hát theo các bài hát trên mạng xã hội. Những hành động này có tác dụng kích hoạt các vùng khác nhau của não bộ, góp phần duy trì sự敏捷 và hoạt động của trí não.

Không chỉ mang lại tác động tích cực về mặt nhận thức, việc chăm cháu còn giúp xua tan cảm giác cô đơn – một yếu tố nguy cơ lớn của trầm cảm và suy giảm chức năng não ở người cao tuổi. Khi ông bà cảm thấy mình còn vai trò trong gia đình, còn được yêu thương và nhờ cậy, họ có xu hướng sống tích cực và lạc quan hơn. Sự tham gia vào việc chăm sóc cháu cho phép họ cảm thấy có ích và được kết nối với các thành viên khác trong gia đình.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng việc chăm cháu quá nhiều, đặc biệt là trên 40 giờ mỗi tuần, có thể tạo ra áp lực thể chất và tâm lý không mong muốn. Điều quan trọng là giữ cho việc chăm sóc các cháu ở mức độ vừa phải, xem như một hoạt động tăng cường kết nối xã hội và kích thích não bộ, thay vì biến nó thành một gánh nặng. Người già cũng cần có thời gian nghỉ ngơi và tĩnh dưỡng để tái tạo năng lượng và đảm bảo sức khỏe thể chất cũng như tinh thần.

Để tận dụng được lợi ích từ việc chăm cháu, các gia đình và người cao tuổi cần tìm ra sự cân bằng hợp lý. Việc kết hợp giữa thời gian chăm sóc cháu và thời gian nghỉ ngơi sẽ giúp người cao tuổi cải thiện sức khỏe não bộ mà vẫn đảm bảo được sự thư giãn và hạnh phúc cá nhân. Sự hỗ trợ từ các thành viên trong gia đình và việc lập kế hoạch chăm sóc hợp lý là rất quan trọng để việc chăm cháu trở thành một trải nghiệm tích cực và bổ ích cho tất cả các bên liên quan.

Các chuyên gia khuyến khích người cao tuổi tham gia vào các hoạt động kích thích não bộ khác ngoài việc chăm cháu, như tập thể dục, học hỏi kỹ năng mới, hoặc tham gia vào các hoạt động xã hội. Điều này không chỉ giúp đa dạng hóa các lợi ích nhận được mà còn góp phần vào việc xây dựng một cuộc sống lão niên trọn vẹn và ý nghĩa hơn.

Thói quen kiểm tra điện thoại ngay sau khi thức dậy đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại đối với sức khỏe não bộ và tinh thần của nhiều người. Khi não bộ vẫn còn trong trạng thái chuyển tiếp từ giấc ngủ sang trạng thái tỉnh táo, việc tiếp nhận hàng loạt thông tin từ mạng xã hội, tin tức hay công việc có thể gây ra căng thẳng, khó tập trung và mệt mỏi kéo dài.

Não bộ con người vẫn đang trong trạng thái “sóng alpha” ngay sau khi thức dậy, một khoảng thời gian chuyển tiếp giữa ngủ và tỉnh, khi tâm trí thư giãn, dễ sáng tạo và ít bị phân tán. Đây vốn là thời điểm vàng để suy nghĩ tích cực hoặc nuôi dưỡng những ý tưởng mới. Tuy nhiên, khi ta vội vàng cầm điện thoại, não lập tức bị đẩy vào tình trạng cảnh giác cao độ, khiến cho sự tập trung và năng lượng tinh thần bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Mạng xã hội mang lại cảm giác được kết nối nhưng cũng nhanh chóng hút cạn sự tập trung và năng lượng tinh thần. Việc lướt điện thoại buổi sáng vô tình thiết lập cho não một cơ chế “tìm kiếm phần thưởng”, nơi ta liên tục truy cầu cảm giác vui vẻ từ những video, tin hot hay tương tác ảo. Điều này có thể dẫn đến việc bộ não khó duy trì được sự tập trung bền vững trong phần còn lại của ngày, dễ bị xao nhãng và mất kiên nhẫn.

Một nghiên cứu của National Sleep Foundation năm 2021 cho thấy rằng việc dùng thiết bị điện tử vào đầu và cuối ngày còn ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ, khiến cơ thể rối loạn nhịp sinh học, khó ngủ sâu và dễ mệt mỏi hơn vào hôm sau.

Không chỉ gây căng thẳng, mạng xã hội còn là “bẫy” tâm lý khiến người dùng dễ rơi vào cảm giác tự ti, chán nản khi thấy người khác khoe khoang cuộc sống hoàn hảo, thành công rực rỡ. Đặc biệt là vào buổi sáng, những hình ảnh này càng dễ gây tổn thương ngầm cho tâm trí.

Muốn khỏe mạnh hơn, hãy để điện thoại “ngủ thêm”. Thay vì vội vàng lướt điện thoại, hãy bắt đầu ngày mới bằng một hoạt động nhẹ nhàng như vươn vai, uống nước, tập vài động tác yoga, thiền hoặc đơn giản là ngồi yên vài phút để hít thở sâu. Việc viết ra mục tiêu trong ngày hoặc dành một chút thời gian để suy nghĩ tích cực cũng giúp thiết lập tinh thần vững vàng.

Chuyên gia Nicole Venola nhấn mạnh rằng những phút đầu ngày là thời điểm quý giá để nuôi dưỡng sức khỏe tâm trí. Chỉ cần thay đổi một thói quen nhỏ, không cầm điện thoại ngay khi vừa tỉnh dậy, bạn đã giúp não bộ có cơ hội nghỉ ngơi đúng cách và chuẩn bị tốt hơn cho mọi thử thách trong ngày.

Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Nature Communications đã đưa ra bằng chứng cho thấy đại dịch Covid-19 đã đẩy nhanh quá trình lão hóa não bộ, đặc biệt là ở người lớn tuổi, nam giới và những người gặp khó khăn về kinh tế.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích các bản chụp não của 15.334 người trưởng thành khỏe mạnh và phát hiện ra rằng não bộ của những người này đã lão hóa nhanh hơn trung bình 5,5 tháng so với trước khi đại dịch bùng phát. Điều đáng chú ý là hiệu ứng này xảy ra ngay cả ở những người không bị nhiễm bệnh.

Trước đó, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiễm SARS-CoV-2 có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thoái hóa thần kinh và suy giảm nhận thức ở người cao tuổi. Tuy nhiên, nghiên cứu này tập trung vào tác động của giai đoạn đại dịch đối với quá trình lão hóa não bộ.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng quá trình lão hóa não liên quan đến đại dịch rõ rệt nhất ở những người tham gia lớn tuổi và nam giới, những người được biết đến là dễ bị thay đổi thần kinh hơn khi bị căng thẳng so với phụ nữ. Não bộ của những người gặp khó khăn, chẳng hạn như thất nghiệp, thu nhập thấp và sức khỏe kém, cũng lão hóa nhanh hơn so với những người tham gia khác.

Khi đánh giá những người tham gia đã hoàn thành bài kiểm tra nhận thức ở cả hai lần chụp não, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng chỉ những người nhiễm SARS-CoV-2 mới có dấu hiệu suy giảm nhận thức, như giảm tính linh hoạt về tinh thần và tốc độ xử lý.

Các chuyên gia cho rằng cần phải nghiên cứu thêm để tìm hiểu mối liên hệ nhân quả giữa đại dịch và lão hóa não bộ, cũng như để làm rõ cơ chế đằng sau tác động này. Tuy nhiên, nghiên cứu này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường đại dịch đối với sức khỏe tâm thần và thần kinh.

Tác động của đại dịch đối với sức khỏe não bộ có thể chưa đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến độ nhạy bén về tinh thần, nhưng nó có thể có ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe não bộ nếu không được giải quyết. Các chuyên gia đề xuất rằng việc tìm hiểu và đưa ra những chỉ dẫn cụ thể về cách giảm thiểu tác động của đại dịch đối với sức khỏe não bộ là rất cần thiết.

Xem thêm thông tin tại: https://www.nature.com/articles/s41467-021-27284-4

Trong bối cảnh công nghệ đang phát triển không ngừng, chăm sóc sức khỏe tinh thần đã trở thành một vấn đề cấp thiết trên toàn cầu. Tại Việt Nam, một công ty công nghệ đã tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), điện não đồ (EEG) và công nghệ não – máy (BCI) để đo sóng não, nhận diện trạng thái tinh thần và đưa ra các can thiệp cá nhân hóa. Đó là sản phẩm Brain-Life Focus+, một thiết bị được nghiên cứu, phát triển và sản xuất hoàn toàn tại Việt Nam, đạt chuẩn khoa học châu Âu nhưng với mức giá phổ cập.

Brain-Life Focus+ sử dụng hệ thống cảm biến tiên tiến EEG, fNIRS và PPG để ghi nhận dữ liệu về sóng điện não, lưu lượng máu não và nhịp tim. Ba chỉ số này phản ánh trực tiếp các trạng thái quan trọng như tập trung, mệt mỏi, stress hay kiệt sức. Khác với các thiết bị đeo thông thường chỉ theo dõi nhịp tim hay giấc ngủ, Focus+ cho phép “đọc” hoạt động não bộ theo thời gian thực – một công nghệ trước đây chỉ có trong phòng thí nghiệm. Các giải pháp sức khỏe tinh thần hiện tại thường chỉ dừng lại ở việc theo dõi cơ bản hoặc cung cấp nội dung tĩnh. Chúng thiếu khả năng phản hồi theo thời gian thực và không thể đo lường chính xác các trạng thái tâm lý ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất làm việc và học tập.

Brain-Life khắc phục hạn chế này bằng cách cung cấp can thiệp cá nhân hóa, giúp người dùng điều chỉnh, lấy lại sự tập trung, giảm stress hay tránh kiệt sức một cách kịp thời và hiệu quả. Sứ mệnh của Brain-Life là đưa công nghệ chăm sóc sức khỏe tinh thần tiên tiến đến gần hơn với giáo viên, học sinh và người lao động tại Việt Nam, những người thường xuyên chịu áp lực cao nhưng ít có điều kiện tiếp cận dịch vụ chất lượng. Dữ liệu não bộ thu thập từ Focus+ được xử lý bằng hệ thống AI đa mô hình, phân tích trạng thái tinh thần của từng người dùng theo từng thời điểm.

Dari đó, thiết bị đưa ra các gợi ý tức thì và cá nhân hóa như nghỉ ngắn, tập thở, nghe âm thanh thư giãn hoặc nhắc nhở thay đổi công việc. Brain-Life gọi đây là “Smartwatch for the Mind” – không chỉ theo dõi mà còn chủ động điều tiết trí tuệ. Công nghệ này được phát triển dựa trên hơn 10 năm nghiên cứu chuyên sâu trong thần kinh học, HCI và học máy, với các công trình được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín.

Phiên bản thử nghiệm của thiết bị đã được kiểm chứng tại các trường đại học ở Việt Nam, Anh và Mỹ, cho thấy độ chính xác trong việc phân biệt trạng thái tập trung, thư giãn, căng thẳng đạt trên 90%, tương đương với nhiều hệ thống EEG cao cấp. Điểm khác biệt lớn nhất của Brain-Life Focus+ là khả năng phổ cập công nghệ đắt đỏ này. Trong khi thiết bị EEG y tế có giá hàng nghìn USD, Focus+ chỉ có giá từ 150 – 200 USD, gọn nhẹ và dễ sử dụng.

Brain-Life đảm bảo chất lượng cao nhờ nền tảng khoa học vững chắc và tối ưu hóa thiết kế, sản xuất tại Việt Nam theo triết lý “Made in Vietnam – EU Quality – Global Impact”. Mọi dữ liệu người dùng đều được mã hóa đầu cuối và tuân thủ chuẩn GDPR (EU), đảm bảo quyền riêng tư. Tiến sĩ Vi Chí Thành, nhà sáng lập và CEO Brain-Life, là chuyên gia quốc tế với nhiều công trình nghiên cứu và bằng sáng chế.

Anh quyết định rời châu Âu về Việt Nam khởi nghiệp vì tin rằng đây là thời điểm chín muồi để tạo ra tác động xã hội lớn, đưa khoa học ra đời sống và giúp người Việt làm chủ công nghệ trí tuệ. Focus+ đã được thử nghiệm thành công tại trường học, doanh nghiệp, bệnh viện ở Việt Nam và quốc tế. Với học sinh, Focus+ giúp theo dõi và cải thiện sự tập trung. Với nhân viên văn phòng, thiết bị giúp nhận biết sớm dấu hiệu stress, mệt mỏi để chủ động điều chỉnh.

Với người lớn tuổi, Focus+ hỗ trợ theo dõi nhận thức và nhắc nhở hoạt động tăng cường trí nhớ. Brain-Life không chỉ hướng tới thị trường Việt Nam mà còn đặt mục tiêu vươn ra châu Âu, Bắc Mỹ và các quốc gia Đông Nam Á. Với chiến lược “Made in Vietnam – EU quality – Global impact”, Brain-Life mong muốn Việt Nam trở thành trung tâm công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực trí tuệ thần kinh, chứng minh khả năng của người Việt trên bản đồ công nghệ thế giới.