Phòng chống lừa đảo – Linh Blogs

5 kỹ năng cần có để tránh bẫy lừa đảo trực tuyến

Linh — Sun, 28 Sep 2025 21:49:10 +0000

Trong thời đại số hiện nay, vấn đề lừa đảo trực tuyến đang trở thành một thách thức cấp thiết và đòi hỏi sự quan tâm của toàn xã hội. Theo số liệu thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, Việt Nam hiện có hơn 70 triệu người sử dụng Internet trên tổng số hơn 100 triệu dân, đứng đầu khu vực về mật độ sử dụng mạng xã hội và dịch vụ trực tuyến. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ cũng dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ của các hình thức lừa đảo trực tuyến. Đã có hàng loạt vụ việc người dân bị lừa mất hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng qua mạng xã hội, email giả mạo, ứng dụng độc hại, website lừa đảo… được ghi nhận tại nhiều địa phương. Các đối tượng lừa đảo ngày càng trở nên tinh vi, sử dụng công nghệ cao để qua mặt cả những người có hiểu biết. Mục tiêu cuối cùng của họ luôn là chiếm đoạt tài sản thông qua thủ đoạn giả danh, đánh vào tâm lý sợ hãi, nhẹ dạ, lòng tham hoặc sự thiếu cảnh giác của nạn nhân.

Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã phát hành tài liệu hướng dẫn ‘Kỹ năng nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến’, trong đó tổng hợp nhiều phương thức và kịch bản lừa đảo phổ biến. Các hình thức lừa đảo phổ biến hiện nay bao gồm giả mạo cơ quan nhà nước, công an, tòa án… gọi điện yêu cầu phối hợp điều tra, chuyển tiền phục vụ kiểm tra tài chính; lừa đảo trúng thưởng, việc làm, đầu tư sinh lời cao, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền đặt cọc; tấn công bằng mã độc thông qua ứng dụng giả mạo, file đính kèm trong email, hoặc liên kết chứa mã độc; giả danh người thân qua mạng xã hội, dùng ảnh, video giả (deepfake) nhờ chuyển tiền gấp; tấn công tài khoản ngân hàng, ví điện tử thông qua các kỹ thuật phishing (giả mạo), smishing (tin nhắn lừa đảo), vishing (cuộc gọi lừa đảo)…

Để tự bảo vệ trên không gian mạng, Cục An toàn thông tin đã đưa ra 5 nhóm kỹ năng thiết yếu. Thứ nhất là kỹ năng nhận biết, giúp người dân kịp thời phát hiện nguy cơ. Người dùng cần nắm được cách tiếp cận, phương thức lừa đảo và kịch bản thường gặp. Thứ hai là kỹ năng phát hiện, giúp người dùng nhận diện các dấu hiệu lừa đảo qua các kênh như cuộc gọi, email, mạng xã hội, website, ứng dụng… Thứ ba là kỹ năng xử lý, khi nghi ngờ hoặc đã rơi vào bẫy lừa đảo, người dân cần biết cách xử lý đúng đắn. Thứ tư là kỹ năng phòng tránh, với nguyên tắc quan trọng là ‘phòng hơn chống’. Cuối cùng là kỹ năng bảo vệ lâu dài, với ‘3 nguyên tắc vàng’ và ‘6 KHÔNG’. Cục An toàn thông tin đã đưa ra các hướng dẫn cụ thể để giúp người dân nâng cao cảnh giác và kỹ năng bảo vệ bản thân.

Cần sự chung tay của cả cộng đồng trong việc phòng chống lừa đảo trực tuyến. Lừa đảo trực tuyến là tội phạm công nghệ cao, khó kiểm soát và dễ lan rộng. Do đó, việc chủ động nhận diện và cảnh báo là vô cùng cần thiết. Bên cạnh sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, người dân cũng cần tích cực tham gia tuyên truyền, chia sẻ kiến thức phòng chống lừa đảo đến cộng đồng. Bằng cách nâng cao nhận thức và kỹ năng, mỗi người có thể trở thành một thành phần quan trọng trong việc xây dựng một không gian mạng an toàn và bảo vệ tài sản của mình.

Nhận biết dấu hiệu trẻ bị thao túng tâm lý qua mạng xã hội

Linh — Sat, 06 Sep 2025 22:53:53 +0000

PGS.TS Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý, Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách Khoa Hà Nội, đã đưa ra cảnh báo về việc kẻ xấu có thể dựng kịch bản tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. Những kẻ này thường xây dựng lòng tin rất nhanh qua việc lắng nghe, đồng cảm, sau đó dần dần thao túng tâm lý của trẻ. Điều này có thể xảy ra với bất kỳ đứa trẻ nào, không phân biệt tuổi tác hoặc hoàn cảnh.

Mới đây, sự việc bé gái 13 tuổi ở Tây Hồ (Hà Nội) vừa may mắn được tìm thấy ở TP HCM sau 3 ngày mất tích gây xôn xao dư luận. Công an phường Việt Hưng (Hà Nội) cũng vừa phối hợp Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Hà Nội) kịp thời ngăn chặn một vụ ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn nhằm vào học sinh, sinh viên.

Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, khi một đứa trẻ bị lừa, nhiều người phản ứng: ‘Sao ngây thơ thế?’, ‘Thiếu kỹ năng sống à?’, hay thậm chí quay sang chỉ trích bố mẹ là: ‘Dạy con kiểu gì vậy?’. Tuy nhiên, ông cho rằng, thực tế, kẻ xấu bày ra những kịch bản được thiết kế tinh vi, với những đòn thao túng tâm lý được tính toán từng câu chữ, thì bất kỳ đứa trẻ nào cũng có thể trở thành nạn nhân.

Chỉ trong vài tháng qua tại Việt Nam, chúng đã dùng lời nói làm vũ khí để ép trẻ tự lột đồ, tự quay clip nhạy cảm, thậm chí tự bỏ nhà đi đến một nơi xa lạ. Tội phạm đánh đòn tâm lý khiến đứa trẻ tin mình vi phạm pháp luật, dính líu đến một việc kinh khủng và rơi vào thế bị động, hoảng loạn. Chúng cấm trẻ nói với bố mẹ, đe dọa: ‘Nếu cháu nói ra, cả gia đình sẽ gặp nguy hiểm. Chỉ có chú mới giúp được cháu thôi.’

Khi đó, trẻ hoảng sợ và rơi vào trạng thái cô độc, hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ lừa đảo, thực hiện các hành vi theo hướng dẫn của chúng.

Chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh con em chúng ta ngày càng tiếp xúc sớm với một thế giới phức tạp, việc nhận diện các yếu tố khiến con dễ bị thao túng tâm lý là vô cùng quan trọng. Thao túng, với các hình thức tinh vi như phủ nhận thực tế hay lợi dụng tình cảm, có thể đẩy trẻ đến những tổn thương sâu sắc như rối loạn lo âu, trầm cảm, hoặc vướng vào các cạm bẫy lừa đảo trực tuyến.

Chuyên gia chỉ ra các dấu hiệu để cha mẹ có thể nhận diện được nguy cơ từ đặc điểm tâm lý của trẻ, môi trường gia đình và các mối quan hệ xung quanh.

Về phía bản thân trẻ, các em đang trong giai đoạn phát triển, khiến một số đặc điểm tâm lý tự nhiên có thể trở thành điểm yếu để kẻ xấu khai thác. Bên cạnh đó, trẻ có xu hướng tin người lạ hơn người nhà, vì sợ bị cha mẹ la mắng, phán xét. Điều này khiến con dễ dàng tin vào những lời hứa hẹn, dụ dỗ hoặc cả những lời đe dọa tinh vi từ bên ngoài.

Ví dụ thực tế là nhiều trẻ vị thành niên ở Việt Nam đã bị cuốn vào các ‘trend’ nguy hiểm trên mạng xã hội, gây ra hậu quả tâm lý nặng nề vì không được định hướng kịp thời.

Trong đó, trẻ có lòng tự trọng thấp, hay lo âu và có xu hướng tự đổ lỗi cho bản thân thường dễ bị thao túng nhất. Kẻ xấu sẽ lợi dụng tâm lý này để khiến trẻ cảm thấy tội lỗi và phải nghe theo lời chúng để ‘chuộc lỗi’. Đặc biệt, những trẻ có sự ngưỡng mộ quá mức với một ai đó như: bạn bè, người nổi tiếng… cũng rất dễ bị lợi dụng. Những đặc điểm này sẽ trở nên nguy hiểm hơn khi đặt trong một môi trường gia đình thiếu sự hỗ trợ với con cái.

Quan hệ ảo phát triển rất nhanh. Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, gia đình là nền tảng hình thành sức đề kháng tâm lý của trẻ nhưng có một số kiểu gia đình có thể làm tăng nguy cơ con bị thao túng.

Thứ nhất đó là gia đình thiếu quan tâm, kết nối với con cái: Cha mẹ quá bận rộn với công việc, không có nhiều thời gian để quan tâm đến con. Để khỏa lấp khoảng trống tình cảm, trẻ sẽ tìm kiếm sự chú ý và công nhận từ các mối quan hệ bên ngoài, và đây chính là cơ hội cho những kẻ thao túng.

Thứ hai là các gia đình thường xuyên xung đột hoặc đổ vỡ: Trẻ sống trong cảnh cha mẹ cãi vã hoặc đã ly hôn thường mang trong mình nỗi sợ hãi và cảm giác bất an. Kẻ xấu có thể lợi dụng điều này bằng cách đóng vai ‘người hùng’ hứa hẹn sẽ che chở, bảo vệ con. Dần dần, trẻ sẽ phụ thuộc và nghe theo mối quan hệ độc hại đó.

Thứ ba là gia đình có khoảng cách thế hệ lớn: Khi trẻ bước vào tuổi vị thành niên, nhận thức của con và cha mẹ thường có sự khác biệt lớn, đó là khoảng cách thế hệ. Nếu không có sự thấu hiểu, trẻ sẽ có xu hướng khép mình với gia đình và mở lòng với những nguồn thông tin bên ngoài, đặc biệt là từ bạn bè và mạng xã hội, nơi tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Thứ 4 là cạm bẫy quanh trẻ: Những mối quan hệ xung quanh là kênh trực tiếp mà kẻ xấu dùng để tiếp cận và thao túng trẻ. Nếu trẻ thiếu tin tưởng cha mẹ nhưng dễ tin người lạ, hệ quả trực tiếp của môi trường gia đình thiếu kết nối hoặc hay xung đột, không thể tâm sự với cha mẹ, trẻ sẽ tìm đến các mối quan hệ trên mạng.

Kẻ xấu thường xây dựng lòng tin rất nhanh qua việc lắng nghe, đồng cảm, sau đó dần dần thao túng con.

Thậm chí, trẻ vướng vào các mối quan hệ độc hại, có thể bị bạn bè kiểm soát, chê bai, hoặc phủ nhận cảm xúc như: ‘bạn nhạy cảm quá’, ‘chuyện có gì đâu mà buồn…’ điều này làm trẻ nghi ngờ chính bản thân và ngày càng phụ thuộc vào kẻ thao túng để có được sự công nhận.

Chuyên gia cũng cho rằng, các mối quan hệ ảo có tốc độ phát triển rất nhanh. Nếu không có sự đồng hành và định hướng từ gia đình, trẻ rất dễ bị cô lập, dẫn dắt bởi những thông tin sai lệch hoặc bị lôi kéo vào các nhóm chat, hội nhóm tiêu cực.

Để bảo vệ con, cha mẹ cần tinh ý quan sát và can thiệp kịp thời. Trong đó, phụ huynh lưu ý các dấu hiệu cảnh báo sớm về sự thay đổi của con.

Trẻ có thể trở nên khép kín, ít nói, hoặc ngược lại, cáu kỉnh, hung hăng bất thường. Lo âu, sợ hãi quá mức khi không được dùng điện thoại hoặc khi nhắc đến một người bạn/mối quan hệ nào đó.

Phụ thuộc hoặc nhắc đến một người bạn mới (online hoặc ngoài đời) một cách bất thường. Kết quả học tập sa sút, mất hứng thú với những sở thích cũ. Hay nói dối, che giấu các hoạt động cá nhân.

Lắng nghe, không phán xét. Chuyên gia cho rằng, cha mẹ hãy là một người bạn mà con tin tưởng. Lắng nghe không phán xét, tôn trọng cảm xúc của con, dù đó là những chuyện nhỏ nhặt nhất đồng thời dạy con về quyền riêng tư cơ thể, về các hình thức thao túng tâm lý.

Ví dụ, dạy con không ai có quyền bắt con làm điều con không muốn, kể cả bằng cách dọa nạt hay làm con thấy tội lỗi. Dạy con kỹ năng nhận diện và nói ‘Không’ với các lời đề nghị.

Thay vì cấm đoán sử dụng mạng xã hội, cha mẹ đồng hành, cùng con tìm hiểu về các xu hướng, giải thích cho con về những rủi ro tiềm ẩn và thiết lập các quy tắc sử dụng mạng an toàn.

Bằng cách xây dựng một mái ấm tin cậy, trang bị cho con kiến thức và kỹ năng cần thiết, cha mẹ chính là lá chắn vững chắc nhất giúp con phát triển một cách lành mạnh và an toàn. Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất ổn kéo dài, đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia tâm lý gia đình để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

“Bóc mẽ” chiêu thức bắt cóc online tinh vi nhằm vào học sinh, sinh viên

Linh — Sat, 06 Sep 2025 07:08:37 +0000

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, gần đây đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên thường sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế, điều này khiến các em dễ dàng trở thành mục tiêu của kẻ xấu khi đối mặt với những tình huống giả mạo.

Một nữ sinh được công an giải cứu sau khi bị “bắt cóc online” (Ảnh: Công an Hà Nội).

Chỉ trong khoảng một tháng gần đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Với cách tiếp cận này, nhiều học sinh, sinh viên đã bị lừa đảo thành công.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học (Ảnh: Hải Nam).

Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn. Đây là lúc kẻ xấu tận dụng sự sợ hãi để thực hiện các hành vi lừa đảo. Cũng theo vị chuyên gia, các đối tượng thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi. Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội.

Công an giả mạo (Ảnh: C.A.).

Bên cạnh đó, Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm… Những dấu hiệu này cần được phụ huynh và nhà trường quan tâm, chú ý để có thể kịp thời can thiệp.

Luật sư Trần Tuấn Anh (Ảnh: T.H.).

Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên. Điều này sẽ giúp tăng cường khả năng phòng ngừa và xử lý các vụ lừa đảo nhắm vào nhóm đối tượng này.

Là một chuyên gia pháp lý, luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. Điều này sẽ giúp học sinh, sinh viên có thể nâng cao nhận thức và khả năng tự bảo vệ mình trước những nguy cơ lừa đảo trên không gian mạng.

Để có thể nâng cao hiệu quả phòng chống lừa đảo, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cơ quan chức năng. Việc cung cấp thông tin, kiến thức và kỹ năng cần thiết cho học sinh, sinh viên là rất quan trọng. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao nhận thức của người dân về các thủ đoạn lừa đảo và cách phòng tránh.

EVNHANOI triển khai giải pháp định danh cuộc gọi ngăn chặn lừa đảo qua điện thoại

Linh — Tue, 22 Jul 2025 05:21:53 +0000

Trong bối cảnh tình trạng lừa đảo qua điện thoại ngày càng trở nên tinh vi, Tổng công ty Điện lực TP Hà Nội (EVNHANOI) đã triển khai giải pháp hiển thị cuộc gọi định danh – Voice Brandname. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm giúp khách hàng dễ dàng phân biệt giữa các cuộc gọi chính thống từ EVNHANOI và những cuộc gọi mạo danh.

Tổng đài chăm sóc khách hàng EVNHANOI 19001288.

Giải pháp hiển thị cuộc gọi định danh của EVNHANOI cho phép khách hàng nhận được cuộc gọi từ tổng đài viên EVNHANOI với màn hình hiển thị rõ tên thương hiệu ‘EVNHANOI’ đối với các nhà mạng Viettel, Mobifone, Vinaphone. Đối với các nhà mạng chưa hỗ trợ hiển thị tên, EVNHANOI sử dụng duy nhất đầu số 0963.001.288 để đảm bảo đồng nhất và tránh nhầm lẫn.

Ông Tạ Minh Trí, Giám đốc Trung tâm chăm sóc khách hàng EVNHANOI, nhấn mạnh rằng EVNHANOI không sử dụng điện thoại cá nhân và không yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản cá nhân trong bất kỳ trường hợp nào. Nhân viên điện lực khi liên hệ với khách hàng đều thông qua tổng đài chăm sóc khách hàng hoặc hệ thống đã được định danh.

EVNHANOI khuyến cáo khách hàng cần cảnh giác cao độ nếu nhận cuộc gọi mạo danh điện lực nhưng nội dung mập mờ, yêu cầu gửi hóa đơn, hướng dẫn cài đặt phần mềm, gửi đường link lạ, yêu cầu chuyển khoản hoặc khai báo thông tin cá nhân. Trong mọi trường hợp nghi ngờ, người dân nên chủ động gọi về Tổng đài chăm sóc khách hàng EVNHANOI 19001288 để được xác minh và hỗ trợ kịp thời.

Việc triển khai định danh cuộc gọi không chỉ góp phần hạn chế mạo danh lừa đảo mà còn giúp EVNHANOI nâng cao hình ảnh ngành điện hiện đại và chủ động kết nối, phục vụ khách hàng. Đây là bước chuyển mình quan trọng trong chiến lược số hóa dịch vụ của EVNHANOI.

Ngoài ra, khách hàng nên lựa chọn các kênh thanh toán tiền điện an toàn như qua ngân hàng, ví điện tử và cổng thanh toán trực tuyến. EVNHANOI đã và đang phát triển một hệ sinh thái đồng bộ, bao gồm website, ứng dụng EVNHANOI, giúp khách hàng chủ động tra cứu chỉ số điện, hóa đơn, lịch tạm ngừng cấp điện và nhiều tiện ích khác.

Đại diện EVNHANOI khẳng định rằng trong thời đại số, việc xây dựng những ‘lá chắn công nghệ’ như Voice Brandname là giải pháp không thể thiếu để bảo vệ người dân trước những cuộc gọi trá hình.