Nghị quyết số 57/NQ-TW, một văn bản quan trọng trong thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam, đã mang lại bốn cơ hội lớn cho các tổ chức nghiên cứu khoa học trong nước. Theo nhận định của Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia, những cơ hội này bao gồm việc thúc đẩy tái cấu trúc và nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu theo hướng gắn kết với thực tiễn và nhu cầu phát triển đất nước.

Nghị quyết này không chỉ tạo ra cơ hội hợp tác công-tư và liên kết quốc tế trong chuyển giao công nghệ theo mô hình ‘liên kết ba nhà’: Nhà nước-Nhà khoa học-Doanh nghiệp, mà còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động nghiên cứu, quản lý và kết nối tri thức. Đặc biệt, nó tạo cú hích nâng cao chất lượng đội ngũ nghiên cứu, xây dựng môi trường học thuật sáng tạo.

Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, nhiều tổ chức nghiên cứu đã triển khai các hành động cụ thể để đưa nghị quyết vào thực tiễn. Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, đã thực hiện những điều chỉnh quan trọng nhằm phù hợp với xu thế phát triển và đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tập trung vào các hướng nghiên cứu có tính ứng dụng cao. Các cơ sở nghiên cứu thuộc các đơn vị nhà nước và khu vực tư nhân cũng đã quan tâm phát triển những sản phẩm, giải pháp có tính thực tiễn và khả năng ứng dụng cao.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều lĩnh vực tiềm năng chưa được đầu tư nghiên cứu để phát huy lợi thế và tận dụng các cơ hội từ Nghị quyết số 57-NQ/TW. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đồng Văn Quyền, Phó Viện trưởng Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho rằng Việt Nam có lợi thế lớn về đa dạng sinh học và nguồn vi sinh vật bản địa, nhưng ứng dụng công nghệ vi sinh vào cuộc sống vẫn còn hạn chế.

Để hiện thực hóa các chủ trương trong Nghị quyết, nhiều chuyên gia cho rằng cần tăng cường liên kết ‘Nhà nước-Nhà Khoa học-Doanh nghiệp-Cộng đồng’ trong hoạt động khoa học, công nghệ. Các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm đổi mới sáng tạo cần trở thành mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức nhấn mạnh rằng các cơ sở đào tạo, tổ chức nghiên cứu cần xác định rõ vai trò cốt lõi để thật sự trở thành trung tâm sáng tạo, nơi sản sinh tri thức và chuyển hóa tri thức thành công nghệ, thành sản phẩm.

Ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn CMC, đề xuất thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo của Hà Nội, đặt tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, theo mô hình đầu tư công-quản trị tư. Trung tâm này sẽ là đầu mối chiến lược kết nối các nguồn lực R&D, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, hình thành các vườn ươm, tổ chức hoạt động khởi nghiệp, vận hành sàn giao dịch công nghệ và tạo ra không gian mở, thúc đẩy các sản phẩm ‘Make in Vietnam’ từ ý tưởng đến thương mại hóa.

Một số nhà khoa học chỉ ra rằng nguyên nhân khiến đóng góp của khoa học công nghệ đối với phát triển kinh tế xã hội còn hạn chế là các đề tài nghiên cứu được xây dựng với thời gian thực hiện ngắn, không đủ giải quyết các bài toán khoa học-công nghệ mang tính nền tảng hoặc chiến lược; thiếu cơ chế tài trợ trung và dài hạn, khiến các nhóm nghiên cứu khó theo đuổi các hướng đi bền vững, có khả năng tạo ra đột phá công nghệ thật sự; còn thiếu các chương trình chuyển giao hiệu quả.

Ngành ngân hàng đang trải qua một quá trình chuyển đổi sâu rộng do tác động của cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Tại Diễn đàn Nhân lực ngành ngân hàng diễn ra sáng 16.7 tại Hà Nội, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Tiến Dũng đã có bài phát biểu khai mạc, đề cập đến những thay đổi quan trọng trong ngành.

Theo ông Dũng, trước đây, kênh bán hàng của ngân hàng chủ yếu là giao dịch trực tiếp với khách hàng. Tuy nhiên, hiện nay, trên 90% giao dịch của khách hàng đã chuyển sang kênh số. Điều này đòi hỏi nhân lực ngành ngân hàng phải thay đổi để thích nghi với xu hướng mới.

Ngoài ra, các dịch vụ ngân hàng hiện nay đã được tự động hóa, không còn giao dịch viên nào đọc chứng từ ngân hàng nữa. Điều này đòi hỏi ngành ngân hàng phải tái cấu trúc quy trình, xây dựng quy trình nghiệp vụ thông minh, với sự tham gia của đội ngũ am hiểu về nghiệp vụ và công nghệ thông tin.

Ông Dũng cũng cho biết, cán bộ ngân hàng trước kia rất hiểu về kế toán, định tài khoản, nợ tài khoản… nhưng hiện nay, nhiều nhân viên không biết hạch toán vào đâu cả, vì máy tự động hạch toán hết. Điều này dẫn đến sự xuất hiện của một đội ngũ ngân hàng mới, với sự kết hợp giữa công nghệ và nghiệp vụ.

Số lượng và giá trị giao dịch cũng tăng lên nhanh chóng, từ 1 triệu giao dịch trước kia lên 50-100 triệu giao dịch mỗi ngày. Điều này đòi hỏi ngành ngân hàng phải có hệ thống kiểm soát và phát hiện lỗi giao dịch mới, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ mới.

Hiện nay, số lượng tài khoản tiền gửi đã tăng lên khoảng 200 triệu, với 87% người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Điều này cho thấy sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành ngân hàng và đòi hỏi nhân lực phải thay đổi để đáp ứng nhu cầu mới.

Nhiều ngân hàng đang coi rủi ro về công nghệ thông tin tương tự như rủi ro về tín dụng, và đang hình thành nên một hệ thống quản lý rủi ro mới. Điều này đòi hỏi nhân lực ngành ngân hàng phải có kiến thức và kỹ năng mới để ứng xử với rủi ro trên không gian mạng.

Chưa bao giờ ngành ngân hàng khát nhân lực về an ninh công nghệ thông tin như hiện nay. Diễn đàn Nhân lực ngành ngân hàng là cơ hội để các chuyên gia, diễn giả và các đơn vị tham mưu trao đổi, đóng góp ý kiến để tìm ra những giải pháp phát triển nguồn nhân lực ngành ngân hàng trong thời kỳ mới.

Bên ngoài ngành ngân hàng, hệ sinh thái số đang phát triển mạnh mẽ, với sự kết nối và tích hợp giữa ngành ngân hàng với các ngành khác. Điều này đòi hỏi nhân lực ngành ngân hàng phải có kiến thức và kỹ năng mới để thích nghi với xu hướng này.

Trong tương lai, những thay đổi tiếp theo có thể thấy là sự ra đời của tài sản ảo, hợp đồng thông minh, chữ ký điện tử… Điều này đòi hỏi nhân lực ngành ngân hàng phải thay đổi nhanh chóng để đáp ứng nhu cầu mới.