Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một chặng đường phát triển ấn tượng trong hai thập kỷ rưỡi qua. Tổng Giám đốc Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) Nguyễn Đức Hoàn đã chia sẻ về sự phát triển này khi nhìn lại 25 năm hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Khi thị trường chứng khoán Việt Nam mới được thành lập, vốn hóa của VN INDEX chỉ đạt chưa tới 300.000 tỷ đồng, và tỷ trọng vốn hóa/GDP chỉ đạt 13% vào năm 2007. Tuy nhiên, tính tới hết tháng 5 năm 2025, vốn hóa của 3 sàn đã đạt 8,2 triệu tỷ đồng, chiếm 68% GDP. Sự tăng trưởng ấn tượng này cũng được thể hiện qua số lượng nhà đầu tư, từ 3.000 tài khoản nhà đầu tư cá nhân năm 2000, đến hết tháng 6/2025, đã có hơn 10,2 triệu tài khoản của nhà đầu tư cá nhân trong nước, tương đương 10% dân số. Số lượng nhà đầu tư nước ngoài cũng tăng nhanh chóng, đạt 48,6 nghìn tài khoản vào cuối tháng 6/2025.

Ông Hoàn nhận định rằng chiến lược từ năm 2025 đến năm 2030 sẽ tập trung vào việc tăng trưởng giá trị vốn hóa của thị trường. Quy mô huy động vốn mới của doanh nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào triển vọng của thị trường chứng khoán. Trong giai đoạn 2015-2020, quy mô huy động vốn mới của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chỉ khoảng 2.000 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, khi thị trường bùng nổ vào năm 2021-2022, bình quân mỗi năm huy động 20.000 đến 30.000 tỷ đồng.

Đến cuối năm 2024, có 41 doanh nghiệp niêm yết đạt mức vốn hóa lớn hơn 1 tỷ USD. Trong đó, có những doanh nghiệp đạt mức vốn hóa trên 10 tỷ USD như VCB, BID, VIC, VHM… Tuy nhiên, quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước còn chậm. Theo báo cáo của Uỷ ban Chứng khoán nhà nước, trong giai đoạn 2016-2020, có khoảng 180 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa, quy mô vốn hóa gần 500.000 tỷ đồng, nhưng trong giai đoạn 2021-2022 thì chỉ có 5 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa với quy mô vốn hóa rất thấp (~600 tỷ đồng).

Để tiếp tục phát triển thị trường chứng khoán, ông Hoàn cho rằng cần tập trung vào những nhóm giải pháp sau: Phát triển chất lượng thị trường theo hướng nâng tầm minh bạch, chuẩn mực và hiệu quả; đa dạng hóa sản phẩm tài chính; phát triển quy mô thị trường, mở rộng độ sâu và bề rộng; tăng quy mô và năng lực trung gian tài chính; hội nhập sâu với thị trường tài chính quốc tế; tích hợp công nghệ tài chính (fintech); và phát triển các trung tâm tài chính khu vực.

Trong thời gian tới, khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp, vai trò của các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài sẽ tiếp tục gia tăng. Điều này đòi hỏi thị trường chứng khoán Việt Nam phải tiếp tục phát triển và hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư quốc tế. ACBS sẽ tiếp tục đóng vai trò là một trong những công ty chứng khoán hàng đầu tại Việt Nam, đóng góp vào sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Quản trị rủi ro là một yếu tố then chốt trong hoạt động của các công ty chứng khoán, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thị trường chứng khoán phát triển một cách lành mạnh và bền vững. Tại chương trình đào tạo “Quản trị rủi ro cho công ty chứng khoán” diễn ra vào ngày 21/7, ông Hà Duy Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), đã nhấn mạnh tầm quan trọng của quản trị rủi ro. Theo ông, quản trị rủi ro như một “người gác cổng”, giúp các công ty chứng khoán chủ động phòng ngừa và ứng phó với các rủi ro có thể phát sinh, từ đó tránh được những tổn thất nghiêm trọng khi thị trường có những biến động bất ngờ.

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và hội nhập sâu vào thị trường vốn quốc tế, công tác quản trị rủi ro ngày càng trở nên quan trọng. Việc này không chỉ giúp đảm bảo thị trường phát triển lành mạnh, minh bạch và bền vững mà còn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư. Ông Tùng đề nghị những người làm công tác quản trị rủi ro trong các công ty chứng khoán cần phải có kiến thức và kinh nghiệm chuyên sâu về lĩnh vực tài chính, chứng khoán. Đồng thời, họ cũng cần phải có kỹ năng và thông tin cần thiết để xây dựng chiến lược phòng vệ và quản trị rủi ro một cách hiệu quả.

Liên quan đến vấn đề này, ông Tan Boon Gin, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Thị trường (SGX), đã nhấn mạnh mối quan hệ đối tác quan trọng giữa Việt Nam và Singapore. Ông cho biết SGX sẵn sàng hỗ trợ các hoạt động quản lý rủi ro tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực nâng hạng lên Thị trường Mới nổi. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp tăng cường năng lực quản lý rủi ro của các công ty chứng khoán Việt Nam mà còn góp phần vào việc phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam một cách bền vững.

Có thể thấy, việc quản trị rủi ro trong hoạt động của các công ty chứng khoán là một yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Thông qua các chương trình đào tạo và sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế, các công ty chứng khoán Việt Nam có thể nâng cao năng lực quản lý rủi ro, từ đó đảm bảo sự phát triển lành mạnh và bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đối mặt với thách thức trong việc nâng cao nhận thức và niềm tin của nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân. Thanh khoản bình quân 10 phiên gần đây trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được kết quả ấn tượng, đứng đầu khu vực Đông Nam Á với giá trị giao dịch lớn và tốc độ tăng trưởng đáng kể. Tuy nhiên, để thu hút vốn đầu tư nước ngoài và nâng hạng thị trường chứng khoán, cần có một quá trình dài hạn và xây dựng niềm tin vào một thị trường minh bạch, hiện đại và hội nhập.

Các chuyên gia đã đưa ra nhiều vấn đề đáng quan tâm tại Hội thảo ‘Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán’ do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức. Theo bà Lê Thị Ngọc Ánh, Giám đốc vận hành InvestingPro, một phần lớn nhà đầu tư ra quyết định dựa trên tin đồn và có xu hướng bán ngay khi có tin tiêu cực chưa được kiểm chứng. Điều này khiến thị trường dễ hoảng loạn và ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), cho biết dòng vốn ngoại đã có tín hiệu tích cực, với hơn 13.000 tỷ đồng mua ròng trong nửa đầu tháng 7. Việc triển khai cơ chế giao dịch không cần ký quỹ (NPF) đã giúp gia tăng giao dịch của khối ngoại, hiện chiếm hơn 50% lệnh mua và có tỷ lệ lỗi cực thấp.

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều thách thức. Theo số liệu của VSD, đến ngày 30/6, thị trường chứng khoán có 10,2 triệu tài khoản giao dịch, trong đó nhà đầu tư cá nhân chiếm đến 99,82%, nhà đầu tư tổ chức chỉ 0,18% và nhà đầu tư nước ngoài gần 0,5%. Nhà đầu tư cá nhân chiếm đến trên 80% giá trị giao dịch toàn thị trường.

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV VSD, cho hay hiện nay 99,78% tài khoản chứng khoán thuộc về nhà đầu tư cá nhân – đối tượng có hạn chế về năng lực tài chính, kiến thức và dễ bị chi phối bởi tâm lý đám đông, khiến thị trường biến động mạnh. Do đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo qua nhiều hình thức và phát triển các định chế như quỹ đầu tư, bảo hiểm.

Để khuyến khích đầu tư qua các tổ chức chuyên nghiệp, cần có chính sách ưu đãi thuế. Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, cho biết ngành quản lý quỹ trong nước còn non trẻ, mới chiếm khoảng 6% GDP (tương đương 26 tỷ USD). Để phát triển ngành này, cần một sân chơi minh bạch, công bằng, nơi các công ty quản lý quỹ có năng lực có thể cạnh tranh bình đẳng, từ đó tạo ra sản phẩm hiệu quả, thu hút nhà đầu tư.

Tóm lại, để nâng cao nhận thức và niềm tin của nhà đầu tư, cần có sự minh bạch, pháp lý nghiêm minh và chuyên nghiệp trong thực thi. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo và phát triển các định chế như quỹ đầu tư, bảo hiểm để giúp nhà đầu tư cá nhân có thể đầu tư hiệu quả và an toàn. Việc nâng hạng thị trường chứng khoán là một quá trình dài hạn, đòi hỏi sự nỗ lực và cam kết từ các bên liên quan để xây dựng một thị trường chứng khoán minh bạch, hiện đại và hội nhập.