Thời đại số đang làm gia tăng những thách thức mới trong việc bảo vệ trẻ em trước các hành vi xâm hại và bắt cóc. Mạng xã hội, một công cụ kết nối quan trọng, nay đã trở thành nơi ẩn nấp lý tưởng cho những kẻ có hành vi tội phạm. Với sự xuất hiện của các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến tinh vi, nhiều đứa trẻ đã trở thành nạn nhân của những vụ bắt cóc.

Gần đây, một loạt các vụ việc bắt cóc trực tuyến đã được công bố, gây nên mối lo ngại sâu sắc trong dư luận xã hội. Ngày 25/7, Đội Đặc nhiệm – Đội 2, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP.HCM đã tìm thấy một nữ sinh ở một khách sạn trong trạng thái hoảng loạn và đưa về nhà an toàn. Được biết, nữ sinh này đã mất liên lạc với gia đình sau khi nghe điện thoại của người lạ và xin ra ngoài.

Trước đó, vào ngày 22/7, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP. Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn một vụ lừa đảo, giả danh Công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện việc ‘bắt cóc Online’. Từ tháng 3 đến đầu tháng 7 năm 2025, công an đã giải cứu 10 nạn nhân là sinh viên bị lừa trong các vụ ‘bắt cóc online’. Những vụ việc này là hồi chuông cảnh báo về thủ đoạn ngày càng tinh vi, bài bản và chuyên nghiệp của các đối tượng lừa đảo.

Thế hệ trẻ sinh ra trong thời đại công nghệ số dễ bị lừa trên chính môi trường số do thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kỹ năng, và thiếu sự chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm trong thế giới mạng. Nguyên nhân sâu xa hơn có lẽ xuất phát từ sự ngắt kết nối với gia đình, khiến các em không tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính người thân khi gặp tình huống bối rối và nhiều nguy hiểm.

Sự mất kết nối giữa cha mẹ và con cái thường bắt nguồn từ sự thiếu thấu hiểu và khó khăn trong việc bày tỏ tình yêu thương. Mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự thấu hiểu và khả năng chia sẻ để phát triển. Tuy nhiên, khi thiếu đi những yếu tố quan trọng này, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng tăng lên, tạo ra sự xa cách và mất kết nối.

Nhiều cha mẹ không biết cách bày tỏ tình yêu thương và không thể truyền đạt cảm xúc của mình đến con cái. Con chỉ cảm nhận rằng bố mẹ đang đặt nhiều yêu cầu khắt khe và không hiểu được niềm đau của cha mẹ. Do đó, con tự tạo ra khoảng cách để tránh sự trách móc và áp lực liên tục.

Thực tiễn cuộc sống yêu cầu những bậc làm cha làm mẹ chúng ta ngày nay phải học lại từ đầu, và dạy con những kỹ năng mới. Cha mẹ, mỗi ngày, hãy làm sao để con cảm thấy nhà mình là nơi an toàn và tin cậy, có thể thoải mái kể về mọi thứ, nhất là những chuyện ‘nhạy cảm’ trên mạng xã hội. Hãy làm sao để khi con gặp khó khăn, con sẽ kể với ba mẹ đầu tiên. Bởi rằng, các kỹ thuật dọa dẫm hay kiểm soát của bố mẹ sẽ không bao bọc con đủ so với những chiêu trò của những kẻ lừa đảo qua mạng.

Thời gian gần đây, một loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc trực tuyến và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã gây nên sự hoang mang trong dư luận xã hội. Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã đưa ra nhiều khuyến nghị nhằm tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Trao đổi về vấn đề này, Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục và nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, cho biết: Trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, thích thử thách và khát khao được công nhận. Chính điều này khiến các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường của Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cũng có quan điểm tương tự. Ông cho rằng trẻ em hiện nay thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng. Điều này đã khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng sự bận rộn của cha mẹ và việc thiếu giao tiếp giữa cha mẹ và con cái đã khiến các em cảm thấy cô đơn. Khi đó, thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ và kết nối. Kẻ xấu có thể lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu và kiên nhẫn lắng nghe để dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ em trước những rủi ro trên không gian mạng, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh các kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn trên không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa.

Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Điều quan trọng là mỗi người phải nhận thức được rủi ro và có biện pháp ứng phó phù hợp để tạo nên một môi trường an toàn cho trẻ em trên không gian mạng.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng việc trang bị kỹ năng sống và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh là rất cần thiết trong thời đại số hiện nay. Qua đó, học sinh có thể nhận biết và phòng tránh các rủi ro trên không gian mạng, đồng thời biết cách ứng phó khi gặp phải các tình huống nguy hiểm.

Tìm hiểu thêm về cách bảo vệ trẻ em trên không gian mạng và các biện pháp giúp gia đình và nhà trường có thể hỗ trợ trẻ em trong việc sử dụng internet an toàn.