Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc đảm bảo khả năng tiếp cận thông tin trên môi trường số cho tất cả mọi người, đặc biệt là người khuyết tật (NKT), đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Quá trình chuyển đổi số đang mở ra nhiều cơ hội để người dân tiếp cận các dịch vụ công một cách thuận tiện hơn thông qua các nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, để đảm bảo tính tiếp cận cho NKT, các nền tảng số cần được thiết kế và triển khai theo các tiêu chuẩn quốc tế về tiếp cận.

Trên thế giới, các tiêu chuẩn như WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) đã được áp dụng rộng rãi để hướng dẫn thiết kế website và ứng dụng di động thân thiện với NKT. Tại Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 26/2020 yêu cầu các cơ quan nhà nước áp dụng chuẩn WCAG 1.0 và khuyến khích áp dụng phiên bản 2.0 và 2.1. Tuy nhiên, thông tư này chưa được triển khai rộng rãi và đã lạc hậu so với phiên bản mới nhất WCAG 2.2, dẫn đến việc NKT vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các nền tảng số.

Hội Người mù Việt Nam cho biết, trong năm 2024, Hội đã phối hợp với UNDP và nhận tài trợ từ Đại sứ quán Na Uy để triển khai dự án ‘Tăng cường tiếp cận thông tin số cho người khuyết tật tại Việt Nam’. Dự án đã tiến hành đánh giá mức độ tiếp cận của 20 cổng thông tin điện tử thuộc Quốc hội, Chính phủ và 18 bộ, ngành. Kết quả đánh giá cho thấy, mặc dù một số đơn vị đã thay đổi cấu trúc cổng thông tin sau quá trình sắp xếp bộ máy, nhưng tính tiếp cận cho NKT vẫn hầu như chưa được cải thiện.

Dự án sẽ hỗ trợ thí điểm chỉnh sửa hai cổng thông tin điện tử để đảm bảo đáp ứng các tiêu chí tiếp cận, đồng thời thúc đẩy việc xây dựng tiêu chuẩn tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc tế. Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam, cho biết việc người khuyết tật có thể tiếp cận các cổng thông tin điện tử, cổng dịch vụ công trực tuyến không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật, mà còn là biểu hiện cụ thể của quyền công dân và sự tham gia bình đẳng vào đời sống chính trị, kinh tế, xã hội.

Để cải thiện tình hình, bà Đinh Việt Anh kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành thông tư thay thế Thông tư số 26/TT-BTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây, cập nhật tiêu chuẩn tiếp cận theo xu hướng quốc tế hiện nay là WCAG 2.1 hoặc WCAG 2.2 ở mức AA, và đưa tiêu chí đảm bảo tính tiếp cận này vào chỉ số xếp hạng chuyển đổi số.

Ông Cù Kim Long, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ, cũng đồng quan điểm rằng đảm bảo tính tiếp cận cho người khuyết tật trong dịch vụ công trực tuyến không phải là điều tốn kém hay phức tạp, mà là hành động thiết thực thể hiện tinh thần bao trùm và nhân văn trong quá trình chuyển đổi số. Ông Long đề xuất cần đồng bộ nhiều giải pháp, bao gồm việc quán triệt nguyên tắc ‘tiếp cận từ đầu’ trong quá trình thiết kế nền tảng số, và tham vấn người sử dụng để đảm bảo mọi thay đổi xuất phát từ nhu cầu thực tế.

Chuyển đổi số chỉ thực sự thành công khi mọi người đều có cơ hội tiếp cận bình đẳng. Việc nâng cao khả năng tiếp cận cho người khuyết tật là yếu tố then chốt để xây dựng một xã hội số toàn diện và bền vững.

Trong buổi họp báo thường kỳ của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) quý II/2025, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Lê Quang Tự Do đã có những chia sẻ liên quan đến việc quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm quy tắc ứng xử trên các nền tảng mạng xã hội.

Ông Tự Do cho biết, mặc dù Bộ VHTTDL đã ban hành một số văn bản quy định về vấn đề này từ năm 2024, tuy nhiên do nhiều lý do, các quy định chưa thể thực thi hiệu quả. Một trong những nguyên nhân chủ quan được ông Tự Do chỉ ra là khi ban hành văn bản, chưa có trường hợp vi phạm để xử lý.

Thêm vào đó, vào tháng 4/2025, quyết định Thanh tra của Bộ VHTTDL đã được chuyển về Thanh tra Chính phủ, dẫn đến việc Bộ VHTTDL hiện không có chức năng thanh tra tạm thời và chưa được giao rõ chức năng xử phạt, thanh tra hành vi vi phạm. Điều này đã gây ra một số khó khăn trong quá trình thực hiện.

Ông Tự Do cũng cho biết rằng quy trình hạn chế xuất hiện đối với các nghệ sĩ vi phạm quy tắc ứng xử trên mạng xã hội chưa được thể chế hóa thành luật pháp. Điều này khiến cho việc thực hiện gặp khó khăn và cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để tránh vướng mắc pháp lý.

Hiện tại, Bộ VHTTDL đang tích cực làm việc với Ban Tuyên giáo Trung ương và các cơ quan liên quan để sớm cụ thể hóa quy trình xử lý, nhằm đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả trong việc quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm quy tắc ứng xử trên mạng xã hội.

Về vấn đề xử lý các trường hợp vi phạm, ông Tự Do nhấn mạnh rằng Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác này trong thời gian tới. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng sẽ tăng cường phối hợp với các nền tảng mạng xã hội để có biện pháp xử lý phù hợp đối với các trường hợp vi phạm.

Trước đó, trong quá trình xây dựng Nghị định về mạng xã hội, Bộ VHTTDL cũng đã có những thảo luận và lấy ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học để hoàn thiện các quy định, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tiễn.

Trong thời gian tới, Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục lắng nghe các ý kiến từ báo chí và dư luận xã hội, để từ đó có những điều chỉnh và cải thiện trong công tác quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm quy tắc ứng xử trên mạng xã hội.