Công an tỉnh Hà Tĩnh vừa phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo mới qua mạng xã hội Facebook, liên quan đến việc chiếm quyền quản trị tài khoản và đăng tải thông tin giả mạo để kêu gọi hỗ trợ từ thiện.

Trước đó, một tài khoản Facebook tên ‘Tam Nguyen’ đã đăng tải thông tin về một vụ bắt cóc trẻ em tại Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ, tỉnh Hà Tĩnh vào ngày 1/8. Bài đăng này đã nhanh chóng thu hút hơn 1.000 lượt chia sẻ và lan truyền trên nhiều hội nhóm cũng như trang cá nhân trên mạng xã hội.

Thông tin trong bài đăng bao gồm việc một cháu bé tên N.B.T.N bị bắt cóc tại khu vực trên. Tuy nhiên, sau khi cơ quan chức năng tiến hành xác minh, Công an Hà Tĩnh đã xác định rằng thông tin này là giả mạo. Không có vụ bắt cóc trẻ em nào xảy ra tại Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ và cũng không có thông tin về cháu bé tên N.B.T.N như trong bài viết.

Được biết, các đối tượng lừa đảo đã sử dụng hình ảnh và video được cắt ghép từ một phóng sự đã được đăng tải trên báo điện tử trước đó. Sau đó, chúng chuyển những hình ảnh này sang màu đen trắng nhằm tạo cảm giác thương tâm và gây tác động mạnh về mặt tâm lý.

Công an Hà Tĩnh đã xác định được rằng các đối tượng đã chiếm quyền quản trị tài khoản Facebook ‘Tam Nguyen’ của anh N.T.T vào cuối tháng 5. Hiện tại, cơ quan công an đang kêu gọi người dân nâng cao cảnh giác với các bài viết có hình ảnh thương tâm bất thường và không chia sẻ, bình luận khi chưa kiểm chứng sự thật của bài đăng.

Đây được coi là một thủ đoạn tinh vi của tội phạm sử dụng công nghệ cao, lợi dụng lòng tốt và sự đồng cảm của cộng đồng mạng để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Công an Hà Tĩnh đang tiếp tục điều tra và làm rõ vụ việc, đồng thời khuyến cáo người dân cần thận trọng khi tiếp cận và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội.

Sau vụ lật tàu du lịch tại Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh, khiến 35 người thiệt mạng và 4 người mất tích, cộng đồng mạng đã chứng kiến sự xuất hiện của nhiều tài khoản và fanpage lợi dụng bi kịch này để “câu view”, gây ra sự bức xúc trong dư luận. Đáng chú ý, một fanpage có tên M.C.O. đã sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra các nội dung và hình ảnh hư cấu, mang tính chất kịch tính liên quan đến vụ chìm tàu. Những nội dung này đã khiến nhiều người nhầm lẫn là tin thật.

Fanpage này đã đăng tải hơn 10 bài viết với các từ khóa như “chìm tàu”, “Vịnh Hạ Long” trên mạng xã hội. Nội dung các bài viết kể lại những câu chuyện bi thương, miêu tả chi tiết kinh hoàng về thảm họa, những giây phút sinh ly tử biệt. Cách trình bày này khiến người đọc dễ lầm tưởng đây là những câu chuyện có thật. Để giữ chân người đọc, các bài viết này thường kể lấp lửng và yêu cầu người xem nhấp vào các đường link trong phần bình luận để đọc tiếp. Khi nhấp vào, người dùng sẽ được chuyển hướng đến một trang web “Tin Hay” với nhiều quảng cáo che chắn màn hình.

Mặc dù các bài viết có dòng chữ nhỏ ghi “Đây là các tình tiết hư cấu” hoặc “Hình ảnh mang tính chất minh hoạ cho câu chuyện”, nhiều người dùng mạng xã hội vẫn không phân biệt được thật giả. Họ để lại những bình luận tiếc thương cho các nhân vật trong câu chuyện, nhầm tưởng họ là nạn nhân của vụ chìm tàu thật.

Nhiều người dùng mạng xã hội đã bày tỏ sự phẫn nộ và bức xúc trước hành vi trục lợi từ nỗi đau của người khác. Họ cho rằng việc tạo ra những nội dung sáo rỗng, câu view dựa trên bi kịch là hành động không thể chấp nhận được. Thậm chí, một số tài khoản cá nhân còn đăng tải video được tạo bằng AI, mô phỏng cảnh tàu chìm và nạn nhân rơi xuống biển, với chú thích “Dựng lại hiện trường vụ tai nạn tàu du lịch ở Quảng Ninh”, gây hiểu lầm và bức xúc lớn.

Vụ việc này một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng tin giả và nội dung được tạo bằng AI tràn lan trên mạng xã hội. Với sự phát triển nhanh chóng của các công cụ AI, hình ảnh và video giả mạo ngày càng trở nên chân thật, khiến người dùng khó phân biệt được đâu là thật, đâu là giả.

Để tránh tiếp tay cho các đối tượng xấu lợi dụng lòng tin để trục lợi, người dùng mạng xã hội cần trang bị cho mình “bộ lọc thông tin” hiệu quả. Hãy luôn cẩn trọng, kiểm tra nguồn tin và xác minh tính xác thực của nội dung trước khi tin tưởng hoặc chia sẻ. Việc nâng cao ý thức cảnh giác là vô cùng cần thiết trong bối cảnh thông tin hỗn loạn như hiện nay.

Cuộc xung đột kéo dài 12 ngày gần đây giữa Israel và Iran đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến tranh tâm lý, khi mạng xã hội, thông tin giả mạo, và trí tuệ nhân tạo (AI) nổi lên như những vũ khí chiến lược mới, thậm chí nguy hiểm hơn cả tên lửa. Sự phát triển của AI và mạng xã hội đã làm thay đổi đáng kể cục diện của chiến tranh thông tin, cho phép các quốc gia phản ứng nhanh chóng trước các sự kiện và tiếp cận người dân trong nước cũng như cộng đồng quốc tế một cách thuyết phục hơn bao giờ hết.

Vài giờ trước khi Israel tiến hành cuộc không kích vào nhà tù Evin ở Tehran vào ngày 23/6, các bài đăng bằng tiếng Ba Tư đã xuất hiện trên mạng xã hội. Những bài đăng này dự báo về vụ tấn công và kêu gọi người dân Iran đến giải cứu tù nhân. Ngay sau khi tên lửa rơi xuống, một đoạn video lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội X và Telegram, được cho là ghi lại cảnh nổ ở cổng vào nhà tù Evin. Tuy nhiên, thực tế là vụ không kích đã xảy ra, nhưng các bài đăng và đoạn video kèm theo không hoàn toàn chính xác như những gì chúng thể hiện.

Cả Israel và Iran dường như đã biến mạng xã hội thành một chiến trường số, sử dụng thông tin giả mạo và chiến thuật đánh lạc hướng để ảnh hưởng đến diễn biến trên thực địa. Bên cạnh các cuộc tấn công bằng tên lửa đã gây ra hàng trăm người thiệt mạng và làm gia tăng căng thẳng ở Trung Đông, cuộc chiến thông tin này đã đạt đến mức độ và cường độ chưa từng có.

Chiến tranh thông tin, hay còn gọi là chiến tranh tâm lý (psyops), không phải là một khái niệm mới. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng cuộc xung đột giữa Israel và Iran lần này có quy mô lớn hơn và mục tiêu cụ thể hơn, được hàng triệu người chứng kiến trực tiếp qua màn hình điện thoại ngay trong lúc bom rơi đạn nổ.

Phía Iran được cho là đã gửi cảnh báo bằng tiếng Hebrew tới hàng nghìn điện thoại di động tại Israel, khuyên người nhận tránh các hầm trú ẩn vì các tay súng đang lên kế hoạch đột nhập và tấn công người bên trong. Ngược lại, một mạng lưới tài khoản được cho là của Israel đã đăng tải các nội dung bằng tiếng Ba Tư nhằm làm suy giảm niềm tin của người dân Iran vào chính phủ, bao gồm cả các video do AI tạo ra với giọng đọc của một “người phụ nữ” ảo.

Giáo sư James J.F. Forest thuộc Đại học Massachusetts Lowell nhận định: “Chắc chắn đây là một kỷ nguyên mới của chiến tranh ảnh hưởng. Chưa từng có thời điểm nào trong lịch sử mà quy mô tuyên truyền có thể được mở rộng đến mức này”.

Cả Israel và Iran được cho là đã tiến hành các chiến dịch ảnh hưởng, đồng thời tận dụng AI để mở rộng phạm vi tác động. Giáo sư Hany Farid (Đại học California, Berkeley) cho biết video giả mạo cảnh nổ ở nhà tù Evin là một ví dụ điển hình cho trình độ công nghệ ngày càng tinh vi của các bên.

Ông Farid so sánh mức độ lan truyền hiện nay với thời Thế chiến II, khi các quốc gia chỉ có thể phát thông điệp qua tờ rơi hoặc sóng phát thanh: “Khi đó, bạn có một thông điệp gửi tới nhiều người. Giờ bạn có thể phát một triệu thông điệp tới một triệu người khác nhau. Điều đó tạo ra sự khác biệt rất lớn”.

Công ty NewsGuard đã xác nhận phía Iran đã phát tán ít nhất 28 thông tin sai lệch qua mạng xã hội và các kênh truyền thông. AI giờ không chỉ dịch nội dung sang các ngôn ngữ khác mà còn điều chỉnh sắc thái cho phù hợp với từng nhóm người xem.

Giới chuyên gia cảnh báo rằng những gì đang diễn ra giữa Israel và Iran là hình mẫu cho loại hình chiến tranh trong tương lai – nơi thông tin giả, nội dung do AI tạo ra và mạng xã hội có thể được sử dụng như vũ khí chiến lược, song hành cùng tên lửa và xe tăng.